Abonnement

Zoeken

  1. Voordeel van week later spenen is wederzijds

    Datum
    10-06-2025 (16:45)

    Spenen op een leeftijd van vijf weken was enkele jaren geleden een optie om in te spelen op het tekort aan plaatsen in de biggenopfok. Grote voordelen zijn de betere darmgezondheid en een soepeler speenproces, mits het bijvoeren in de zoogperiode goed op orde is. Varkenshouders die ermee zijn gaan werken, willen niet meer terug. De grootste klapper maken de vleesvarkenshouders.

  2. Vier projecten krijgen al steun van Varkensfonds

    Datum
    03-06-2025 (15:36)

    Het Varkensfonds heeft als doel praktijkgerichte innovaties te ondersteunen. Inmiddels lopen er vier projecten waarmee varkenshouders en onderzoekers zonder risico kunnen pionieren. 'Het doel is nog gezondere varkens en een verdere verbetering van een diervriendelijke houderij', zegt POV-voorzitter Linda Verriet.

  3. Varkenshouders kunnen straks eenvoudig CO2-voetafdruk berekenen

    Datum
    31-05-2025 (14:21)

    Varkenshouders kunnen straks relatief eenvoudig de carbon footprint, oftewel CO2-voetafdruk, van hun bedrijf en varkens berekenen. De Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) gaat daartoe samen met JoinData en Agri-Data Warehouse de carbon footprintmonitor ontwikkelen. Europa betaalt hieraan mee.

  4. 'Biologische sector moet inzet veranderen: van idealisme naar beleving'

    Datum
    28-05-2025 (16:24)

    De biologische sector moet zichzelf herpositioneren. Dat was de centrale boodschap tijdens het symposium 'Kansen en uitdagingen voor biologische marktontwikkeling' van De Groene Weg. Volgens professor Laurens Sloot van de EFMI Business School moet het verhaal achter biologisch verschuiven van 'gezond en groen' naar 'kwaliteit en genieten'.

  5. Emissies integraal reduceren in praktijknetwerk

    Datum
    28-05-2025 (15:00)

    Voor het reduceren van de methaanuitstoot is het praktijknetwerk met pilot-, demo- en ambassadeursbedrijven in de melkveehouderij een inspirerend voorbeeld voor de varkenshouderij. Anne-Jo Smits en Bennie van der Fels trekken deze kar en selecteren representatieve bedrijven die bezig zijn of gaan met het integraal aanpakken van de uitstoot van broeikasgassen.

  6. 'Extra inzet op PRRS geeft vrij snel resultaat'

    Datum
    30-04-2025 (11:00)

    De voorlopige resultaten van het voorloperstraject in het nationale PRRS-plan zijn bekend. Varkenshouders die bezig gaan met PRRS merken vrij snel de gunstige effecten op hun bedrijf. 'Dit jaar gaat het vrijwillige op de schop en moet elke varkenshouder actie ondernemen', zegt Tijs Tobias. 'In 2030 moeten individuele bedrijven flinke stappen hebben gezet. In de toekomst treden mogelijk verschuivingen in handelsrelaties op vanwege verschillen in PRRS-status.'

  7. Zo kun je een succesvol zeugenbedrijf verder verbeteren

    Datum
    28-04-2025 (08:32)

    Als zeugenhouder wil je vooruit met je bedrijf. Je bent daarom altijd op zoek naar verbeterpunten. Toch is het niet altijd makkelijk om op je eigen goedlopende bedrijf verbeterpunten te vinden. Een frisse blik kan dan van grote waarde zijn. Het zeugen- en biggenteam van De Heus heeft daar een gestructureerde aanpak voor. We hebben wat praktijkvoorbeelden voor je op een rij gezet.

  8. Integrale aanpak brengt succes bij krulstaarten

    Datum
    28-04-2025 (06:00)

    Het traject naar het houden van varkens met krulstaarten in 2030 kent veel uitdagingen. Vanuit de genetica spant Topigs Norsvin zich in om een bijdrage te leveren om de kans op succes zo groot mogelijk te krijgen. 'Meerdere facetten, waaronder voeding, gezondheid en management, zijn belangrijk bij het overgaan op varkens met krulstaarten. Een integrale aanpak is het devies voor een succesvolle staartenroute', stelt Roos Vogelzang, adviseur genetica bij Topigs Norsvin.

  9. Kabinet komt met Startpakket Nederland van het slot

    Datum
    26-04-2025 (17:28)

    Gezien de urgentie om de vergunningverlening weer op gang te brengen komt het kabinet met het Startpakket Nederland van het slot. Vrijdag na de ministerraad werd bekend dat hiervoor 1,6 miljard euro wordt vrijgemaakt, afkomstig uit de gereserveerde middelen uit het Hoofdlijnenakkoord.

  10. Holland Varken Quality gaat efficiënt kwaliteit aantonen

    Datum
    18-04-2025 (16:30)

    Holland Varken Quality wordt het nieuwe kwaliteitssysteem voor de varkenshouderij en vervangt dit jaar de twee bestaande IKB-systemen. Daarbij worden vijftig verouderde onderdelen geschrapt. Om nog efficiënter te kunnen werken, wordt doorgewerkt aan de ontwikkeling van Holland Varken Data en Connect, zodat alle toch al aanwezige data digitaal beschikbaar komen in de keten.

  11. Diagnostiek is het fundament voor verbeteren gezondheid

    Datum
    16-04-2025 (12:30)

    Het uitvoeren van gedegen diagnostiek op varkensbedrijven is in het belang van de diergezondheid, het welzijn van mens en dier en de technische en financiële resultaten. 'Het is de basis voor een succesvolle aanpak van structurele aandoeningen bij varkens', stellen varkensdierenartsen Loes Kateman en Josine Beek. 'Hipra biedt dierenartsen zes tools om specifieke infecties in kaart te brengen.'

  12. Zonder uitvalsoorzaak bij zeugen is er geen oplossing

    Datum
    14-04-2025 (07:00)

    Zeugen die in de productiecyclus uitvallen, verstoren de planning, vormen een arbeidsprobleem en zijn een kostenpost. Zeugensterfte helemaal voorkomen lukt niet. De uitval laag houden wel. 'Dan moet de reden van uitval wel bekend zijn. Als er dood, plots dood of onbekend staat, is dat drie keer onbekend', zegt varkensdierenarts Diedrich Hendrickx van DAC Zuidoost.

  13. Een op drie varkensbedrijven heeft gebrekkige afleverplek

    Datum
    04-04-2025 (16:30)

    Bioveiligheidsmaatregelen op een varkensbedrijf praktisch toepassen. Daar ging dierenarts Martijn Steenaert van Boehringer Ingelheim op in tijdens zijn workshop bij het symposium Gezonde varkenshouderij. 'Iedereen weet dat het belangrijk is, maar in de praktijk is het niet altijd makkelijk realiseerbaar', onderkent de technisch manager varken.

  14. Onderzoek naar stalbranden om verplichte keuring doorgang te geven

    Datum
    03-04-2025 (15:46)

    Onderzoek dat de weg moet vrijmaken voor een verplichte brandveiligheidskeuring op veehouderijen gaat dit jaar van start. Dat kondigt minister Femke Wiersma (LVVN) aan in een Kamerbrief. Ze wil met deze maatregel het risico op stalbranden verkleinen.

  15. Twee derde van varkenshouders doet al ervaring op met krulstaart

    Datum
    31-03-2025 (14:00)

    Van de varkenshouders die actief hebben deelgenomen aan het webinar 'Maart, de maand van de staart 2025' op donderdag 27 maart doet twee derde al ervaring op met het houden van varkens met een krulstaart. Een derde doet dit nog niet.

  16. 'Nu is het een kwestie van het proces optimaliseren'

    Datum
    21-03-2025 (16:30)

    Een gedegen voorbereiding en planmatig werken om lange staarten te behouden leveren profijt op. Na vier ronden ervaring opdoen met het houden van vleesvarkens met krulstaarten op 0,8 vierkante meter, is Leon Rijkers overtuigd. 'We zijn op zeker gestart, nu gaan we optimaliseren.'

  17. CO2-voetafdruk is belangrijk thema in CSRD-rapportage

    Datum
    20-03-2025 (08:00)

    De eerste verslagen als gevolg van de Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) worden in 2025 gepubliceerd. Een scala aan bedrijven in de varkensvleesproductieketen is al voorgesorteerd op deze impactrapportage. Varkenshouders gaan merken dat CSRD ook de behoefte aan data van hun erven verder aanwakkert.

  18. Zorgen in Amerika om toenemende uitval vleesvarkens

    Datum
    13-03-2025 (17:41)

    De gemiddelde uitval op vleesvarkensbedrijven in Amerika is in tien jaar tijd met 1 procent toegenomen. In 2014 haalde 4,4 procent van de opgelegde biggen het moment van afleveren niet. In 2024 komt 5,4 procent van de vleesbiggen niet aan een Amerikaanse slachthaak te hangen. Dat is een zorgpunt.

  19. Jaarlijks 3 kilo toomgewicht van biggen bij spenen erbij

    Datum
    13-03-2025 (17:06)

    DanBred wil dat het toomgewicht van biggen bij het spenen ieder jaar met 3 kilo vooruitgaat. Dat is het doel van het nieuwe selectiecriterium toomgroei die het bedrijf invoert voor de Landras- en Yorkshire-zeugenlijnen.

  20. Samenwerken en data delen biedt kansen

    Datum
    03-03-2025 (06:00)

    De varkensvleesproductie in Nederland heeft op heel wat terreinen een voorsprong op andere varkenslanden. Wereldwijd gaan de ontwikkelingen razendsnel. Voorsprong behouden is niet vanzelfsprekend. Als partijen op varkensbedrijven samenwerken en de groeiende datastromen worden gedeeld, dan liggen er volop kansen: meer efficiëntie, waarde toevoegen en faalkosten beperken.

  21. Effect van verneveling op staltemperatuur kan flink groter

    Datum
    26-02-2025 (14:30)

    Nevelinstallaties kunnen de kans op hittestress bij varkens behoorlijk verkleinen. Ze moeten dan wel voldoende capaciteit hebben en niet te snel worden uitgezet. 'Varkenshouders en installateurs zijn weleens te voorzichtig', stelt onderzoeker André Aarnink van Wageningen Livestock Research. Hij adviseert de installatie nu vast door te lichten.

  22. Agrifirm biedt veehouder met dashboard inzicht in CO2-uitstoot

    Datum
    26-02-2025 (10:45)

    Om meer inzicht te krijgen in de voetafdruk van aangekocht veevoer heeft Agrifirm het dashboard 'CO2-invoer' ontwikkeld. Klanten van het voerconcern kunnen via dit dashboard ook bedrijfsbrede adviezen krijgen over hoe zij hun emissies kunnen verlagen.

  23. Praktijkdata van vaccin tegen geboortediarree zitten in pijplijn

    Datum
    24-02-2025 (17:06)

    Kernfarm lanceerde eind 2024 een vaccin tegen drie belangrijke veroorzakers van neonatale diarree. 'De datastroom moet nog op gang komen van de eerste Nederlandse en Belgische bedrijven die hun zeugen en gelten vaccineren met de entstof Fixr Rota Coli Clostri', zegt technical manager varken Andre Dereu. 'Vanaf eind februari druppelen de eerste praktijkresultaten binnen, maar die zijn ongetwijfeld gunstig.'

  24. Praktijkonderzoek naar effecten circulaire producten in varkensvoer nodig

    Datum
    20-02-2025 (10:02)

    Het aandeel circulaire producten in varkensvoer kan omhoog, blijkt uit een literatuuronderzoek. Wel is nog praktijkonderzoek nodig naar het effect van deze producten op onder andere de gezondheid en het welzijn van de varkens. Daarnaast moet worden gekeken naar wat de combinaties van meerdere bijproducten in het rantsoen precies doen.

  25. Holland Varken gaat ook efficiënter data verzamelen en doorsturen

    Datum
    20-02-2025 (09:50)

    Holland Varken Quality wordt het nieuwe kwaliteitssysteem voor de varkenshouderij en vervangt de twee bestaande IKB-systemen. Het systeem was woensdagavond het onderwerp van een webinar. Daar is ook de ontwikkeling van Holland Varken Data en Connect behandeld, waarmee data kunnen worden opgevraagd en gedeeld.

  26. 'We staan stil, individueel maar ook als sector'

    Datum
    17-02-2025 (08:30)

    Vorige week ging het als een schokgolf door landbouwminnend Nederland: de Houbensteyn Groep kondigde aan zich volledig terug te trekken uit de varkenshouderij. Goede, moderne varkensbedrijven worden op kosten van de belastingbetaler gesloopt en pionierende en innovatieve ondernemers gaan de sector verlaten. In Den Haag zullen de meesten het niet erg vinden. Wij wel.

  27. Precisievoeding varkens lastig te leggen puzzel

    Datum
    15-02-2025 (12:00)

    Er is nog een lange weg te gaan om exact op de individuele behoefte van varkens te voeren. Er is variatie tussen de dieren en veel factoren zijn van invloed op de dagelijkse opname. 'Voerpakketten zijn afgestemd op het gemiddelde varken en uitbreiding naar vierfasenvoedering in het vleesvarkenstraject is weer een stapje die kant op', stelt Marco de Mik, adviseur varkens bij Schothorst Feed Research.

  28. Vleesvarkenshouders weten verbeterde genetische potentieel te benutten

    Datum
    06-02-2025 (10:00)

    Topigs Norsvin fokte tussen 2018 en 2023 bij vleesvarkens 95 gram groeicapaciteit erbij. Varkenshouders laten zien dat ze dit toegenomen genetische potentieel goed benutten; de groei op hun bedrijven is met 75 gram per dag gestegen, blijkt uit cijfers van AgroVision.

  29. Jaap de Wit: 'Individuele dierdata enorme kans'

    Datum
    27-01-2025 (12:28)

    Varkenshouders laten extra rendement liggen wanneer ze de gegevens van individuele varkens niet volgen, meent Jaap de Wit. Hij is inkoopdirecteur bij Westfort Vleesproducten. 'Bang zijn voor het elektronisch vastleggen en delen van data is een slechte raadgever. Begin ermee. De mogelijkheden zijn er, het is niet moeilijk en het levert handelingsperspectief en meerwaarde op.'

  30. Dit is hoe varkensfokkerij datagedreven genetische vooruitgang creëert

    Datum
    24-01-2025 (17:00)

    Over tien jaar moeten varkens weer andere eigenschappen hebben die passen bij de maatschappelijke wensen van die tijd. Denk aan het tijdperk waarin staarten niet meer mogen worden gecoupeerd. Door steeds meer data te verzamelen, speelt de varkensfokkerij in op specifieke kenmerken. Samenwerking is daarbij volgens Roos Vogelzang van Topigs Norsvin (foto) van groot belang.

  31. Bas Philipse: 'Genetica verandert razendsnel, ons voer gaat daarin mee'

    Datum
    24-01-2025 (16:50)

    'Beter samenwerken en informatie uitwisselen in de keten biedt kansen', stelt Bas Philipse. 'Genetica van varkens verandert razendsnel. Daar moeten wij met voeders maximaal op inspelen.' Dat zal hij als eindverantwoordelijke voor nutritie en innovatie bij Voergroep Zuid toelichten tijdens het symposium 'Varkenshouderij op voorsprong' op dinsdag 4 februari in het Brabantse Gemert.

  32. Data van losstaande oplossingen slim verbinden

    Datum
    24-01-2025 (16:40)

    'Gegevens verzamel je om beslissingen te kunnen nemen', stelt Twan van Dijk van AgroVision (foto). 'De kunst is echter om processen te sturen op afwijkingen en resultaten te verbeteren. Met slimme dataoplossingen bouwen varkenshouders voortdurend aan hun voorsprong.'

  33. Diedrich Hendrickx: 'We zijn spil in benutting van data'

    Datum
    24-01-2025 (16:30)

    De rol van dierenarts gaat verder dan de diergezondheid op varkensbedrijven. 'Varkenshouders zien ons als vertrouwenspersoon en onafhankelijk adviseur', zegt Diedrich Hendrickx van Dierenartsencombinatie (DAC) ZuidOost. 'Met onze wetenschappelijke achtergrond kunnen wij hen ook verder helpen met data-analyses en begrijpelijke uitleg.'

  34. Johnny Cuppers: 'Toenemend comfort voor mens en dier'

    Datum
    07-01-2025 (10:30)

    Het vervoer van varkens heeft de afgelopen decennia flink wat veranderingen ondergaan. De drang naar betere arbeidsomstandigheden heeft bepaalde ontwikkelingen in gang gezet. Daarnaast zijn de groeiende aandacht voor dierenwelzijn en de weerstand tegen langeafstandstransport aanjagers voor innovaties bij carrosseriebouwers als Johnny Cuppers. 'Talrijke technieken verhogen het comfort voor mens en dier.'

  35. Levensproductie is zeker niet alleszeggend

    Datum
    27-12-2024 (10:00)

    Kengetallen die duurzaamheid in de volle breedte weergeven is een complexe exercitie. Maar wel een die ooit gemaakt moet worden. In de varkenshouderij is de vrij eenvoudig te berekenen gemiddelde levensproductie per afgevoerde zeug al een stapje in de goede richting. Maar echt duurzaam bezig zijn is gelten in topconditie aan de start krijgen.

  36. Nieuwe stappen gezet in Convenant dierwaardige veehouderij

    Datum
    14-12-2024 (13:00)

    In de Wet dieren staat sinds 1 juli dat de veehouderij in 2040 dierwaardiger moet zijn dan nu. Minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur heeft tot 1 juli 2025 de tijd om dit verder uit te werken via de sectorplannen die zijn vastgelegd in een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB).

  37. Transportwaardigheid onderdeel van houden varkens met krulstaart

    Datum
    14-12-2024 (09:00)

    Een van de ambities in het actieplan Vitale Varkenshouderij van de Coalitie Vitale Varkenshouderij (Coviva) is de overgang naar het houden van varkens met een krulstaart. Volgens directeur Alfred van Lenthe horen daar afspraken bij over het transport van varkens met schade aan de staart en een goed verdienmodel. De krulstaart moet zich volgens hem uitbetalen.

  38. Variatie in levensproductie zeug levensgroot

    Datum
    09-12-2024 (08:31)

    De levensproductie op Nederlandse zeugenbedrijven varieert van vijftig tot meer dan honderd gespeende biggen per zeug. Dat blijkt uit het monitoringsprogamma Agroscoop van ForFarmers, waar 160 bedrijven aan meedoen met data van 30.000 zeugen. Dit werd besproken tijdens een regiobijeenkomst op 27 november in het Brabantse Erp, waar zo'n 75 varkenshouders op afkwamen.

  39. Vliegen van buiten weren in strijd tegen Afrikaanse varkenspest

    Datum
    05-12-2024 (12:15)

    Afrikaanse varkenspest buiten de deur houden kan niet zonder goede externe bioveiligheidsmaatregelen. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (Efsa) adviseert daarnaast maatregelen te nemen die voorkomen dat met het virus besmette vliegen van buiten het bedrijf binnenkomen.

  40. Voeding varkens boogt op kennis en labdata

    Datum
    05-12-2024 (07:00)

    De lat in de vleesvarkenshouderij wordt naar een steeds hoger niveau getild. Uitdagend is het om vleesvarkens economisch en met optimaal werkgemak slachtrijp te maken. ‘Essentieel om stappen vooruit te zetten of knelpunten in de praktijk op te lossen, zijn wereldwijd beschikbare kennis benutten, zelf data verzamelen en voerproeven doen’, zeggen Rinus Veldhorst en Robin van den Berk.

  41. Van den Crommenacker-Konings: ‘Enkel gezonde longen zien is ook nieuws’

    Datum
    29-11-2024 (16:00)

    Kenmerkend voor het vakmanschap van een vleesvarkenshouder is het constante streven naar betere prestaties. Hoort de ondernemer een kuchje bij de varkens, dan wordt direct uitgepluisd of dat te voorkomen is. 'Het systematisch beoordelen van de longen van de koppels aan de slachtlijn kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren', stelt varkensdierenarts Lydie van den Crommenacker-Konings.

  42. Voeding biggen beter sturen op basis van actueel gewicht

    Datum
    21-11-2024 (15:39)

    De voeding van de gespeende biggen beter sturen is mogelijk als er voortdurend actuele cijfers zijn van de gewichten. Daartoe heeft het Deense bedrijf Agrisys A/S een doorloopweger ontwikkeld voor gespeende biggen van 5 tot ruim 30 kilo.

  43. 'Toekomst varkenshouderij: DHZ of AI?'

    Datum
    11-11-2024 (08:30)

    Wat wordt het in de toekomst? Doen de varkenshouders het vooral zelf (DHZ) en blijven ze de beste managers en verzorgers van hun varkens of krijgt kunstmatige intelligentie (AI) een grote rol? AI is samen met robotisering en dierenwelzijn – specifiek het houden van varkens met krulstaarten – het hoofdthema op EuroTier die vanaf morgen tot en met vrijdag 15 november in Hannover wordt gehouden.

  44. Varkensvleesconsumptie in 2023 iets gedaald

    Datum
    30-10-2024 (10:15)

    Nederlanders hebben in 2023 iets minder varkensvlees gegeten dan een jaar eerder. Het gaat om een min van 0,2 kilo. Er werd juist meer pluimveevlees en rundvlees geconsumeerd. In beide gevallen is een plus van 0,2 kilo zichtbaar. In totaal komt de vleesconsumptie over 2023 circa 0,2 kilo hoger uit, op 75,3 kilo per hoofd van de bevolking.

  45. Soepel sturen op ideaal gewicht en genoeg spek

    Datum
    28-10-2024 (09:00)

    Het wegen van zeugen, gelten en biggen is een routineklus voor de familie Swinkels, net zoals het meten van de spekdikte. 'Met data en geautomatiseerd voeren via de juiste curve komen de zeugen precies volgens de verwachting van het ForFarmers Feedscoop-model in topconditie.'

  46. Bedrijfsresultaat Vion verbeterd, ondanks miljoenenverlies

    Datum
    21-10-2024 (09:52)

    Tegenover een verlies van 90 miljoen euro voor Vion in 2023 staat een stijging van het bedrijfsresultaat met 7,3 miljoen euro. Het resultaat van de voortgezette activiteiten van het vleesconcern komt daarmee uit op 74,7 miljoen euro.

  47. Longscores en foto's van longen liegen niet

    Datum
    08-10-2024 (06:00)

    Problemen met de inwendige ademhalingsorganen van vleesvarkens komen feilloos aan het licht tijdens een slachtlijnonderzoek. 'In een beproefde applicatie worden beoordelingen van de longen inclusief foto geregistreerd', zegt varkensdierenarts Twan van Berlo. 'Soms is dan al duidelijk wat de meest waarschijnlijke oorzaak van de longafwijkingen is, maar meestal vindt aanvullend onderzoek plaats. Zo werken we gestructureerd naar een betere longgezondheid op varkensbedrijven.'

  48. Innovaties brengen de schwung in varkenshouderij

    Datum
    07-10-2024 (09:30)

    Zes finalisten van Het Beste Idee van Varkensland staan op 19 november op het podium in Barneveld. Uiteenlopende innovaties zijn daarvoor ingediend. De initiatiefnemers VKON en Coöperatie Varkensartsen zien de innovatiestrijd als antwoord op de grote maatschappelijke druk om te veranderen, maar zeker ook als uiting van creativiteit gericht op de toekomst.

  49. Dierenwelzijn voert personeelsdruk op

    Datum
    04-10-2024 (17:00)

    Arbeid invullen op varkensbedrijven is nu al vaak een lastig te leggen puzzel, weet Elien Elshof uit ervaring. 'Daarnaast stokt de instroom van jongeren bij opleidingen gericht op de varkenshouderij, terwijl de wat kleinere sector in de toekomst per saldo meer behoefte aan arbeid heeft', stelt Robert Hoste. 'Inspelen op een beter dierenwelzijn gaat er vooral bij de zeer efficiënte zeugenhouderij in Nederland flink inhakken voor wat betreft extra werk.'

  50. Uniforme brondata essentieel voor betrouwbare KPI's in varkenssector

    Datum
    30-09-2024 (13:05)

    Kritische prestatie-indicatoren (KPI's) in de varkenshouderij maken de overstap van middel- naar doelvoorschriften mogelijk. Maar deze moeten wel gestoeld zijn op betrouwbare, uniforme brondata, concluderen Marion Kunstt-Verhoeven en Anne-Marie van Bussel-Van Lierop van De Hoeve Innovatie. Zij onderzochten het gebruik van KPI's in de varkenshouderij.

  51. Nederlands varkensvlees heeft uniforme rekenmethode CO2-voetafdruk

    Datum
    23-09-2024 (15:14)

    De uniforme methode om de CO2-voetafdruk (CFP) van de Nederlandse varkenshouderij te berekenen is klaar. De Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) is initiatiefnemer van deze methode. De organisatie spreekt over een 'sectorbelang'. Door uitgangspunten en aannames voor de CFP-berekening te uniformeren, wordt voorkomen dat als het gaat om broeikasgasemissies appels en peren met elkaar worden vergeleken.

  52. PRRS-virus wordt agressiever

    Datum
    18-09-2024 (11:24)

    Van het PRRS-virustype dat in Europa rondwaart, zullen agressievere varianten gaan ontstaan, zoals Rosalia. Dat voorspelt hoogleraar en PRRS-deskundige Hans Nauwynck van de Universiteit Gent. Het is nog niet mogelijk om op basis van alleen de genetische informatie van het virus zeker te zijn dat er sprake is van een agressief type. 'Blijf vaccineren tegen PRRS en besteed meer aandacht aan bioveiligheid zoals het reinigen en ontsmetten van transport', raadt Nauwynck aan.

  53. Innovatie en doelsturing staan centraal in landbouwbegroting 2025

    Datum
    18-09-2024 (10:50)

    Vergeleken met voorgaande jaren is de begroting van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) meer gericht op de innovatiekracht van de agrarische sector en de toekomst van en waardering voor boeren, tuinders en vissers. Ook wordt gewerkt aan doelsturing.

  54. Nieuwe CEO Vion: 'Strategie met focus op ketens verandert niet'

    Datum
    13-09-2024 (12:30)

    Na een flinke afslankoperatie in Duitsland stapt Ronald Lotgerink op als CEO van Vion. Vanaf 1 januari 2025 staat Tjarda Klimp aan het roer. De boerendochter uit Groningen spreekt de boerentaal en zet de koers van het bouwen aan vraaggestuurde ketens voort.

  55. 'Werkgemak'

    Datum
    05-09-2024 (08:30)

    De zomervakantie is voorbij. Na een heerlijke en ontspannen periode is het tijd om de dagelijkse routine op te pakken. Zelf vind ik het belangrijk om voorafgaand aan mijn vakantie alles goed af te ronden en voor te bereiden, zodat ik na mijn vakantie goed kan beginnen. Dit zorgt voor meer werkgemak, wanneer ik de draad weer oppak.

  56. Fransen Gerrits: 'Focus op kilo’s voer per kilo speengewicht'

    Datum
    23-08-2024 (17:00)

    Het aantal kilo's voer per gemiddeld aanwezige zeug per jaar en per gespeende big zijn opzichzelfstaande kengetallen, vinden Jan Kerkhof en Kim de Wit van Fransen Gerrits. Ze stellen dat werkelijke efficiëntie draait om hoeveel kilo zeugenvoer nodig is om een kilo big te spenen.

  57. Extra aandacht voor te lichte en laatste biggen

    Datum
    21-08-2024 (08:40)

    Vanaf het moment dat een big wordt geboren, heeft het nog een hele weg te gaan voordat het als vlees in de supermarkt ligt. Onderweg kan er van alles gebeuren. Een gezonde basis wordt gelegd in de kraamstal. In gewicht te lichte en de laatst geboren biggen verdienen in die fase extra aandacht, bleek tijdens het event dat Boehringer Ingelheim jaarlijks organiseert tijdens CSI Ommen.

  58. Het circovirus is wijdverspreid in Europa en PCV2d wordt steeds dominanter

    Datum
    20-08-2024 (14:08)

    Het circovirus verandert voortdurend en in de loop van de tijd verandert de verhouding tussen de verschillende subtypen die circuleren. Het aandeel van het subtype PCV2d is de laatste jaren gegroeid en is inmiddels dominant. Dat geldt voor de Benelux, maar ook in de ons omringende landen.

  59. Topigs Norsvin maakt in tien jaar grote stappen

    Datum
    14-08-2024 (08:00)

    De samensmelting in Topigs Norsvin biedt meer voordelen voor varkenshouders dan wanneer de fokkerijorganisaties afzonderlijk verder waren gegaan. 'Dat komt door een combinatie van de beste zeugen- en berenlijnen, de bouw van de teststations Delta Canada en Delta Noorwegen en het kernfokbedrijf Innova Canada en de investeringen in Research & Development die hierdoor mogelijk waren', stelt directeur Jean-Marie van Oort van Topigs Norsvin.

  60. Wereldwijde kennis over diergezondheid voor het voetlicht

    Datum
    31-07-2024 (12:00)

    Congressen zijn nuttig voor het delen en uitwisselen van kennis over varkensgezondheidsissues die op Europees of wereldwijd niveau spelen. Twee Nederlandse varkensdierenartsen vertellen enkele weken na hun congresbezoek wat hen uit de bulk van lezingen en presentaties het meeste is bijgebleven. Hun conclusie is dat data de diergezondheid en het dierenwelzijn verder gaan brengen.

  61. Danish Crown, Litera en Vion staan model voor heel Europa in dumpingonderzoek

    Datum
    26-07-2024 (12:52)

    Het onderzoek dat de Chinese overheid uitvoert naar mogelijke dumping van varkensvlees en bijproducten bij Danish Crown, het Spaanse Litera Meat en Vion, wordt gebruikt om maatregelen voor te bereiden tegen de hele Europese varkenshouderijsector in de vorm van hogere importtarieven. De drie varkensvleesexporteurs gelden daartoe als modelbedrijven, stelt de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV).

  62. Wegbereider Cystoisospora suis zit al vroeg in menig biggendarm

    Datum
    26-07-2024 (09:09)

    Parasieten zitten snel in de darmen van pasgeboren biggen, maar hoeven niet per se tot diarree te leiden. Wereldwijd wordt bij acht op de tien vermeerderingsbedrijven de veroorzaker van coccidiose aangetroffen. Met goede kraamstalhygiëne is veel te bereiken. Maar zijn biggen besmet, dan biedt een combinatiepreparaat van ijzer en een coccidiostaticum zekerheid.

  63. Na overstap naar vleeswereld leert Manon Houben (Best Star Meat) elke dag bij

    Datum
    24-07-2024 (12:00)

    Gedreven door nieuwsgierigheid en om weer te worden verrast, stapte het nationale boegbeeld van de varkensgezondheidszorg bij Royal GD over naar de vleeswereld. 'Business to business is interessant en ik leer elke dag bij. Maar het is een uitdaging om veranderingen op het erf te vertalen in extra euro's voor de boer', zegt varkensdierenarts Manon Houben.

  64. Schothorstse kennis en advies over varkensvoeding gaan de wereld over

    Datum
    12-07-2024 (14:00)

    De wereldbevolking groeit, de welvaart neemt toe en daarmee stijgt de consumptie van varkensvlees. 'Daarom zal de varkenshouderij de productie moeten intensiveren om aan die toenemende vraag te voldoen', stelt Jan Fledderus, productmanager varkens en adviseur bij Schothorst Feed Research. 'Met Nederlandse kennis over varkensvoeding en grondstoffen dragen wij bij aan een efficiënte manier veilig, betaalbaar en gezond voedsel produceren.'

  65. TNO adviseert over data-aanlevering voor doelsturing op emissie

    Datum
    11-07-2024 (16:19)

    TNO heeft een adviesrapport opgesteld om doelsturing gemakkelijker te maken. Daarin staat hoe varkenshouders hun data over stalemissie het beste kunnen aanleveren aan toezichthouders. Het rapport is op 9 juli aangeboden aan voorzitter Elbert Roest van 'Emissiereductie duurzame veehouderij'.

  66. 'Slim boeren met smart farming'

    Datum
    01-07-2024 (08:30)

    Smart farming, ook wel 'precision livestock farming' genoemd, klinkt leuk. Maar wat heb je eraan? Begin juni nam ik deel aan een groot gecombineerd congres voor varkensdierenartsen wereldwijd; het 27ste 'International Pig Veterinary Society Congress', tegelijk met het 15de 'European Symposium of Porcine Health Management'. De deelnemers konden daar kennisnemen van bijna duizend presentaties. Te veel voor een simpele ziel zoals ik, dus je moet keuzes maken.

  67. 'Ruim de helft gebruikt zon als energiebron'

    Datum
    21-06-2024 (13:00)

    Voor het produceren van duurzame energie zijn zonnepanelen op het staldak verreweg het meest in trek bij varkenshouders. Dat blijkt uit onderzoek dat in het najaar van 2022 is uitgevoerd onder bijna zeshonderd varkenshouders met een zeugenbedrijf, een vleesvarkensbedrijf of een (deels) gesloten bedrijf.

  68. 'Drie dagen vol nieuwe inzichten rond varkensgezondheid'

    Datum
    13-06-2024 (08:30)

    Ik bezocht afgelopen week het ESPHM en IPVS. Met mij waren er nog vele varkensdierenartsen uit de hele wereld naar Leipzig gekomen voor dit congres. Drie dagen lang presenteerden wetenschappers, practici en mensen uit de industrie hun werk en nieuwste inzichten en producten.

  69. 'Resultaat per koppel biedt waardevol inzicht'

    Datum
    17-05-2024 (15:00)

    Meer dan de helft van de vleesvarkenshouders in Nederland is nog niet overgestapt op koppeladministratie. 'Data verzamelen is nooit gratis, vergt inspanning en rendeert alleen als je er ook wat mee doet', stelt Marc Cox. 'Krijg je zwart-op-wit wat een chronisch gezondheidsprobleem op je vleesvarkensbedrijf kost, dan motiveert het extra om er wat aan te doen', vult Twan van Berlo aan.

  70. Uitblinker in regionale circulaire biovarkens wint Agroscoopbokaal

    Datum
    16-05-2024 (13:56)

    Het biologische varkensbedrijf van maatschap Rouwhorst-Hahné in het Gelderse Mariënvelde verdient dit jaar de Agroscoopbokaal in de sector biologisch. Door de focus op regionale, biologische kringlooplandbouw behalen de ondernemers uitstekende resultaten en onderscheiden zij zich van andere biovarkenshouders.

  71. Zo krijg je juister beeld van PRRS op zeugenbedrijf

    Datum
    10-05-2024 (15:45)

    De zoogduur verlengen en een goede PRRS-controle zijn volgens varkensdierenartsenpraktijk Lintjeshof succesfactoren voor een lage uitval van biggen na het spenen. Zeugenbedrijven die grip hebben op het PRRS-virus zien dat volgens Thomas Wijnands terug in de prestatie van hun biggen. Karien Koenders merkt dat wekelijkse PRRS-monitoring steeds meer in zwang raakt bij gemotiveerde varkenshouders.

  72. Sensoren en camera's veroveren varkensstallen

    Datum
    03-05-2024 (15:00)

    Bij het 24/7 zorg dragen voor de dieren zijn digitalisering en met name sensortechnologie al aardig ingeburgerd in de veehouderij. Cameratechnologie is op diverse fronten bezig met een opmars. Dag en nacht kan in de gaten worden gehouden wat de dieren uitspoken in de met camera’s uitgeruste hokken. Technologieën pikken afwijkingen in het klimaat en diergedrag steeds beter op. Theo Vernooij experimenteert ermee op zijn route naar het houden van varkens met krulstaarten.

  73. ABN Amro pleit voor nieuwe reststromen in varkensvoer

    Datum
    26-04-2024 (14:03)

    Om de CO2-voetafdruk van varkensvlees te verlagen, kunnen meer onbenutte reststromen worden ingezet voor varkensvoer. Dat zegt Pierre Berntsen, directeur agrarische bedrijven bij ABN Amro.

  74. In biggenvoeders is 50 procent banket goed mogelijk

    Datum
    24-04-2024 (17:16)

    Granen in biggenvoer vervangen door restproducten uit de bakkerij is goed mogelijk. Voor jonge biggen lijkt dat zelfs voordelen te bieden. Dat blijkt uit de pilot 'Biggenbanket'. De pilot maakt deel uit van het promotieonderzoek van Fleur Veldkamp van Wageningen University & Research.

  75. Jan Merks: onze fokkerijman in China

    Datum
    23-04-2024 (06:00)

    In het domein van de varkensfokkerij is Jan Merks wereldwijd een fenomeen. In alle uithoeken heeft hij varkens gezien of ermee gewerkt. De Nederlandse varkensfokkerij was in zijn ogen te klein voor zes partijen en mede door zijn gedrevenheid staat het huidige Topigs Norsvin op de kaart. ‘Blijvers in de varkensfokkerij kijken minimaal tien jaar vooruit, maken de juiste fokdoelkeuzes en bezitten kapitaal’, stelt hij. ‘Wat ik nu met Chinees geld mag doen, is gigantisch.’

  76. Vakmannen scoren met krulstaarten en resultaten

    Datum
    19-04-2024 (10:50)

    Kenmerkend voor het varken zijn de wroetschijf en de krulstaart. De ambitie van ketenorganisatie Coalitie Vitale Varkenshouderij om in 2030 te stoppen met couperen, vergt nu al actie. ‘Krulstaarten zijn het teken van topvakmanschap en topdierprestaties’, stelt Herman Vermeer. ‘Uitdagend voor varkenshouders.’

  77. Kijkdag bij biologische varkens in Wintelre

    Datum
    09-04-2024 (15:00)

    Het biologische varkensbedrijf met zorgtak van Mariska en Henri van de Ven zet zondag 14 april haar deuren open. De kijkdag bij De Vennekuus vindt plaats van 11.00 tot 16.00 uur op het adres Bijsterveld 2 in het Brabantse Wintelre. De bedrijfsreportage hieronder is eind 2023 gemaakt.

  78. ‘Hallelujastemming zou passender zijn’

    Datum
    03-04-2024 (09:00)

    De varkenshouderij heeft de wind in de zeilen wat betreft inkomsten. Maar van een euforische stemming en ondernemingslust zijn in de varkenssector amper sporen te ontdekken. ‘De mestafzetproblematiek hangt de komende anderhalf tot drie jaar als een molensteen om de nek van de sector’, verwacht Eric Stiphout. ‘Wel zie ik blijvers investeren in een kwaliteitsimpuls van hun bedrijf.’

  79. Vion werkt met camera's om dierenwelzijn en diergezondheid te bevorderen

    Datum
    02-04-2024 (14:51)

    Vion Farming is een pilot gestart om nieuwe inzichten krijgen in het dierenwelzijn en de diergezondheid in de varkenshouderij. Camera's die werken met 'vision technologie' monitoren de dieren op twee bedrijven, een in Overijssel en een in Gelderland.

  80. Fokken op varkens met goed gedrag en krulstaart

    Datum
    20-03-2024 (09:00)

    Er zijn sociale varkens en minder sociale varkens, hele goede moederzeugen en wat minder goede moederzeugen. Het lastige is om dit objectief meetbaar te maken. Topigs Norsvin is daar al jaren mee bezig en heeft al diverse kenmerken in het fokdoel staan die een bijdrage leveren aan het houden van varkens met een krulstaart.

  81. MSD Animal Health stapt in cameratechnologie

    Datum
    19-03-2024 (09:55)

    MSD Animal Health beweegt zich op de markt van het monitoren van vee. Onlangs is een strategische samenwerking aangegaan met FarmSee, een pionier op het gebied van cameratechnologie voor het monitoren en optimaliseren van de varkensproductie.

  82. Nieuw fokdoel verbetert robuustheid DanBred-zeugen

    Datum
    15-03-2024 (09:00)

    De Deense varkensfokkerijorganisatie Danbred heeft fokdoelen bijgesteld om gericht zeugen te fokken met een langere levensduur. Hierbij worden onder meer data van 100.000 vermeerderingszeugen benut om steeds robuustere zeugen van het DanBred-landras en de Yorkshire voort te brengen.

  83. 'Ketenconcepten: samenwerken is impact maken!'

    Datum
    14-03-2024 (08:30)

    In mijn vorige blog vroeg ik u welke duurzame keuzes u gaat maken in 2024. In het verlengde hiervan is het belangrijk te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn rond de uitdagingen en kansen die zich voordoen. Deelname aan een ketenconcept is een uitstekende optie.

  84. Ventilatiespecialist Frans Lemans: 'Niet blindstaren op computerscherm'

    Datum
    07-03-2024 (10:00)

    Het landschap van klimaatspecialisten in de varkenshouderij wordt met uitsterven bedreigd. 'Er zijn meer oudere eenpitters met praktische kennis van het goed regelen van het leefklimaat bij varkens die, net zoals ik, geen opvolger hebben. Ik maak mij zorgen over het moment dat varkenshouders geconfronteerd gaan worden met ventilatieproblemen', zegt Frans Lemans.

  85. 'Meer dan 60 uur per week maken, is niet normaal'

    Datum
    29-02-2024 (09:00)

    In de varkenssector ervaart 84 procent van de ondernemers een tekort aan arbeidskrachten en 34 procent een te hoge werkdruk. 'Om inzicht te krijgen in de arbeidsinzet en bij te kunnen sturen, zijn de juiste data nodig', zegt Jelle Nijenhuis. 'Tijdschrijven in de online tool FarmWise kost amper tijd en levert veel handvatten op om schaarse handjes efficiënter en slimmer te benutten. Ruim 60 uur per week maken, houdt niemand vol en is niet normaal.'

  86. QS-keurmerk lanceert verplicht diergezondheidsadvies

    Datum
    23-02-2024 (14:57)

    Het keurmerk QS in Duitsland maakt werk van het verbeteren van de diergezondheid. QS gaat adviseurs opleiden die vanaf medio 2024 de boer op gaan. Vleesvarkenshouders die in negatieve zin eruit springen, zijn als eerste aan de beurt om verplicht met zo'n adviseur (naast hun eigen dierenarts) aan de slag te gaan.

  87. Betere groei bij varkens door constanter klimaat

    Datum
    22-02-2024 (10:05)

    Hoe stabieler het CO2-gehalte in de stal, hoe beter de varkens groeien. Dat is een van de tussentijdse resultaten van het project 'Verduurzamen varkenshouderij door slim omgaan met stalklimaat’.

  88. Circosubtype PCV2d afgelopen jaren nog dominanter geworden

    Datum
    14-02-2024 (11:46)

    Het circovirus (PCV2) verandert voortdurend. In de afgelopen jaren groeide het subtype PCV2d al uit tot de meest voorkomende veldstam. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de dominantie van het subtype in 2023 verder is toegenomen. Dit is niet alleen in Nederland het geval, maar geldt ook in de omringende landen.

  89. Genetica belangrijk onderdeel houden varkens met krulstaart

    Datum
    07-02-2024 (11:55)

    De genetische aanleg van de varkens heeft zeker invloed op het bijtgedrag van varkens en daarmee de mogelijkheden om varkens met een krulstaart te houden. Wel hebben die genetische aanleg en het tot uiting komen van bijtgedrag altijd een wisselwerking met de diergezondheid en de omgeving. Dat bleek dinsdag duidelijk tijdens het vijfde webinar van 'Verdien samen die krul' van de Coalitie Vitale Varkenshouderij.

  90. Voorzitter Coviva: 'Data zelf in de hand houden is noodzaak'

    Datum
    05-02-2024 (08:35)

    De Coalitie Vitale Varkenshouderij (Coviva) heeft vijf ambities om te zorgen voor een vitale, toekomstbestendige varkenshouderij. Overkoepelende en verbindende factor tussen al die ambities zijn data. Het onafhankelijk borgen en tegelijkertijd zelf in de hand houden van die data is volgens voorzitter Wyno Zwanenburg de uitdaging voor dit jaar.

  91. Met Wikimest wil NCM informeren over mest en mestverwaarding

    Datum
    24-01-2024 (13:41)

    Het Nederlands Centrum voor Mestverwaarding (NCM) lanceert voor iedereen die meer wil weten over mest en mestverwaarding het platform Wikimest. Deze website bevat factsheets met informatie over verschillende bemestingsproducten, bewerkingstechnieken, aanwendingstechnieken en beleid rond mest.

  92. 'De rollen omdraaien?'

    Datum
    18-01-2024 (08:30)

    China blijft in veel opzichten indrukwekkend. Vorig jaar bezocht ik vanuit mijn rol als voorzitter van de raad van commissarissen met een Topigs Norsvin-delegatie enkele varkensproducenten in dat land. Natuurlijk is de schaal waarop in China varkens worden gehouden indrukwekkend. Maar wat zeker net zo indrukwekkend is, is de ontwikkeling van de technologie die daar in razend tempo vooruitgaat.

  93. Met data gericht prestaties sturen in biggenopfok

    Datum
    21-12-2023 (14:49)

    Met onafhankelijke en actuele technisch-economische referentiecijfers van de biggenopfok gaat AgriSyst benchmarken. Data van meer dan drie miljoen afgeleverde biggen per jaar kunnen klanten, die gegevens aanleveren om benchmarking mogelijk te maken, benutten. De BenchmarkMonitor Biggenopfok is een belangrijk hulpmiddel om te bepalen waar het bedrijf staat en waar verbetering haalbaar is.

  94. Healthy Climate Monitor ondersteunt bij verbeteren stalklimaat en diergezondheid

    Datum
    15-12-2023 (14:15)

    Bij problemen met de gezondheid of het welzijn van de varkens kan de Healthy Climate Monitor (HCM) nuttig zijn. Dit apparaat meet onder andere de hoeveelheid kooldioxide (CO2), ammoniak (NH3), temperatuur en relatieve luchtvochtigheid in de afdeling, heeft een infraroodcamera die warmtebeelden vastlegt en maakt om de vijf minuten een foto van de dieren.

  95. Ondernemer Sander Baijens combineert varkenspassie met technische hoogstandjes

    Datum
    14-12-2023 (09:55)

    Grootgebracht tussen de varkens. Aangelegd met een wiskunde- en natuurkundeknobbel. Logisch nadenkend over technische oplossingen. De vrijheid en ruimte gekregen om te sleutelen en experimenteren met rijdend materieel. Geleerd om aan te pakken en het lef te hebben om te ondernemen. Al die dingen typeren Sander Baijens. ‘Ik werk het liefste met biologische varkens en combineer dat met mijn drang om te innoveren. Hightech-toepassingen ontwikkelen voor in stallen.’

  96. Thuring: 'Meer grip op diergezondheidmet sensortechnologie'

    Datum
    13-12-2023 (17:30)

    Steeds vaker worden slimme technieken ingezet om de gezondheid en het gedrag van varkens te monitoren. Sensortechnologie is daar een goed voorbeeld van. Aan de hand van gevalideerde en vastgelegde informatie kan de varkenshouder onderbouwde beslissingen maken. ‘Sensoren zijn een waardevolle aanvulling op de zintuigen van de varkenshouder’, vindt varkensarts Valentijn Thuring.

  97. Adviseur Twan Teurlings ziet rap verbeteropties van productieproces

    Datum
    24-11-2023 (15:00)

    Dagelijks staat Twan Teurlings voor uitdagingen in zijn advieswerk bij ondernemende varkenshouders en tegenwoordig ook bij geiten- en kalverhouders. Hij is pionier in het verbeteren van productieprocessen en meegegroeid met smart farming en het verzamelen en analyseren van data. Dat vergt expertise, een snelwerkend brein en teamwork. Om scherp en alert te blijven laat hij zich coachen, ook tijdens het bootcampen. 'Ik wil altijd meer meten om iets te verbeteren.'

  98. 'Gezocht: varkenshouders die...'

    Datum
    23-11-2023 (08:30)

    Soms kom je van die oproepen tegen: Gezocht: varkenshouders die… Dat er verschillende projecten in de varkenshouderij zijn, juich ik op zich van harte toe. Om vooruit te komen, moet je onderzoek doen. Maar dat er herhaaldelijk dezelfde oproepen verschijnen waarvoor weinig tot geen varkenshouders te porren zijn, kan ik wel begrijpen.

  99. 2,50 euro per varken extra binnen handbereik

    Datum
    21-11-2023 (08:25)

    In de vleesvarkenshouderij draait het om voer zo efficiënt mogelijk omzetten naar vlees. 'Met onze nieuwe voerlijn voor borgen is de voerconversie met 0,15 tot 0,2 te verlagen ten opzichte van standaard voeders', stelt Gijs Vinken, vleesvarkensspecialist bij Fransen Gerrits. '2,50 euro per varken extra is haalbaar.'

  100. 'Keerzijde van slimme stallen'

    Datum
    16-11-2023 (08:30)

    Vrijwel onafgebroken worden doorbraken gemeld op het gebied van slimme techniek en robotica. Natuurlijk hebben technische hoogstandjes en zelflerende apparatuur nut. Klimaatregelapparatuur en voersystemen passen we in de dagelijkse praktijk al decennia toe en worden steeds verder verfijnd.