GTST passé, Landbouwakkoord nieuwe soap

Elke keer kijk je weer omdat je denkt dat alles toch nog goed komt en de serie daarom kan stoppen. We komen bedrogen uit. Een broedende kip moet je niet storen, horen we een hoofdrolspeler zeggen. Nou een kuiken komt na drie weken uit. Deze kip zit al een half jaar op een lege dop.
Een goede soap heeft ook een cliffhanger aan het eind van een aflevering. Zo ook in deze. Het ultimatum! Van diverse acteurs hebben we die al gehad en zij worden dan handig door regisseur Piet uit de serie geschreven door niet op de gestelde eisen in te gaan. Sommige hoofdrolspelers zitten al lang in de serie; zeg maar de Ludo en Janine van de landbouw. Regelmatig lijken ze de serie te gaan verlaten. Zelfs midden in de nacht dreigen ze te stoppen. De regisseur, bang voor gezichtsverlies, roept snel de allergrootste baas erbij. Goedlachse Mark komt als een soort John de Mol een paar uurtjes in zijn pyjama koffie drinken en een nieuw seizoen van deze hitserie is weer geboren. Mark heeft ook een belang want het land moet vooruit en die eigenwijze boeren houden de boel flink op. Collega Wopke vindt het prima; deze soap mag wat hem betreft tot 2035 doorgaan.

Maar regisseur Piet is niet meer zo tevreden over deze langslepende serie, hij maakt steeds vaker afleveringen met andere acteurs om toch zijn zin qua verhaallijn te testen met andere acteurs. En wie wil nou niet door de minister van LNV gebeld worden en ook nog in het weekend? Daar kun je mee thuiskomen en ’s avonds op een feestje luistert iedereen ademloos naar je. Je hoort vanaf nu ook bij de hoofdrolspelers van het landbouwakkoord.

Wat schieten we er als varkenshouders er mee op? Tot op heden niets en we kunnen niet veel meer doen dan afwachten. Sectortafel varkens was in enkele ochtenden in Utrecht snel tot overeenstemming. Sectorplan van Coalitie Vitale Varkenshouderij werd als basis gebruikt. Pijnpunten benoemd en mogelijke oplossingen aangedragen. Locatie (on)mogelijkheden en mestafzetruimte in welke vorm dan ook, sprongen eruit. Natuurlijk moeten maatschappelijke opgaven betaald worden, de tijden dat we dit konden financieren door middel van groei zijn definitief voorbij. De consument heeft daar altijd voordeel bij gehad; goed en goedkoop voedsel.

Maar de burger wil het schijnbaar allemaal anders: een hogere standaard voor het dierenwelzijn, lage(re) emissies, geen geuroverlast en sinds kort staan we ook aan de lat met betrekking tot het zoönoserisico. Theoretisch een hele kleine kans, dat varkens en vogelgriep gaan mengen wat kan uitgroeien tot een epidemie, maar weer een maatschappelijke opdracht erbij. Brandveiligheid natuurlijk en wellicht vergeet ik er nog een paar. Als we als POV vragen wat de volgorde is in belangrijkheid van bovenstaande opdrachten, blijft het stil.

De toekomstige varkensstal zal er totaal anders uit gaan zien dan wat we de afgelopen decennia gewend waren. Het gemak dat we elkaars stal maar kopieerden op advies van een architect of adviseur gaat in de toekomst niet meer werken. Bouwkosten per vierkante meter waren terecht het belangrijkst, we zitten immers in een kostprijs gedreven systeem. In de nabije toekomst zal het anders worden. Je locatie en de ligging daarvan is het vertrekpunt, voor welke markt ga je varkens leveren en wat wordt daar nu gevraagd. Maar je moet ook een inschatting kunnen maken wat er in de toekomst van je gevraagd wordt. De ruwbouw van de stallen zal ook anders gebouwd moeten worden zodat je sneller en gemakkelijker kunt schakelen als er andere productie-eisen komen.

Op energietransitie na en misschien in de verre toekomst mest (wensdenken) hebben alle thema’s een sterk kostprijsverhogende impact. De markt zal dit moeten gaan betalen, wellicht kan de overheid ons aan de voorkant helpen met investeringssubsidies en fiscale regelingen maar uiteindelijk moet je als sector op eigen benen willen staan. We zullen meer contractueel gaan produceren om investeringen terug te kunnen verdienen. Daarbij is absoluut een voorwaarde dat de positie van de varkenshouder in de keten is geborgd zodat de koek in de toekomst wel eerlijk verdeeld gaat worden. Het beste zou zijn dat onze positie wettelijk wordt beschermd. Dus geen (anonieme) klankbordgroepjes, benen op tafel gesprekken maar clusteren van aanbod met een gekozen afvaardiging die onderhandelingen met de ketens voert. Als POV kunnen we deze clusters met raad en daad bijstaan zoals benchmarking, juridisch advies, dataverkeer en nog veel meer.

Alleen op deze manier worden wij een volwaardige partner in de keten en zijn we niet meer het rioolputje waar de restjes in verdwijnen. Het is allemaal niet zo moeilijk als de wil er maar is. Ik ben benieuwd of sluwe Ludo het in de volgende aflevering van het Landbouwakkoord voor elkaar krijgt. De regisseur zal hem niet dwarsliggen.

Eric Stiphout
Vicevoorzitter Dagelijks Bestuur POV