Gezondheidsissues in stal eerder zichtbaar maken

Het fors terugdringen van het antibioticagebruik in Nederland is voor een groot deel toe te schrijven aan de focus op preventie. Vaccineren tegen aandoeningen en het steeds verder opschroeven van hygiëne op en rond de bedrijven hebben het almaar blussen van brandjes en medicineren teruggedrongen. Hightech oplossingen gaan varkenshouders in de toekomst helpen bij het oplossen van gezondheidsproblemen.

De uitdaging is om technieken te ontwikkelen en te omarmen die helpen om sneller te ontdekken dat dieren ziek worden of dat de omstandigheden voor dierenwelzijn verslechteren. Die kant ontwikkelt het zich op volgens dierenartsen Martijn Steenaert van Boehringer Ingelheim en Karien Koenders van Lintjeshof. Hun toekomstverwachting deelden ze in de collegezaal van Wageningen Universiteit met het gezelschap van Europese varkenshouders op 19 en 20 mei.

Geluiden zijn belangrijk

Steenaert geeft aan dat de geluiden die varkens voortbrengen een prima indicator zijn om te monitoren of ze gezond zijn en goed in hun vel zitten. 'Het is echter onmogelijk om 24/7 in de stal te zijn om dieren in alle rust te observeren en hun onderlinge communicatie te beluisteren. Met de geluidsmonitor SoundTalks kunnen we daar op een praktische manier op inspelen.'

De monitor met drie lichtsignalen is ontwikkeld om de longgezondheid van vleesvarkens op een praktische manier te bewaken. 'Het slimme apparaat vangt afwijkende geluiden als hoesten en kuchen op en vertaalt die signalen afhankelijk van onder meer de intensiteit en frequentie volgens een bepaald algoritme in de kleur groen, oranje of rood', legt Steenaert uit.

'In één oogopslag zien vleesvarkenshouders of medewerkers in de stal of op de smartphone als er iets speelt of aan zit te komen. Dat maakt ze extra alert als ze de varkens controleren. Dat leidt tot sneller preventief handelen door bijvoorbeeld aspirine of paracetamol in te zetten. Als je sneller handelt worden varkens minder ernstig ziek, de uitval lager en zullen ze er weer sneller bovenop zijn. Ook ontstaat daardoor minder variatie binnen koppels.'

Uitbreiding van toepassingen

Het voordeel van SoundTalks-monitoren heeft zich in de praktijk bewezen bij vleesvarkens. Het apparaat is inmiddels praktijkwaardig gemaakt om ook luchtwegaandoeningen bij gespeende biggen eerder op te sporen. 'Biggen met gezonde longen zijn weerbaarder en kennen in de vleesvarkensfase ook minder problemen en presteren beter', vertelt Steenaert.

'We zijn ook bezig om SoundTalks af te stemmen op welzijnsgeluiden. Tevreden varkens hebben een bepaald geluidspatroon dat vriendelijk en rustig klinkt. Maar als er agressief gedrag ontstaat zoals staartbijten klinkt er typisch geschreeuw. Dit ongenoegen bij de varkens gaan we zichtbaar maken. Net als bij hoesten is het belangrijk om deze welzijnssignalen zo snel mogelijk op te pikken om erger te voorkomen.'

Welzijnsproblemen vroeg opsporen

Het zo vroeg mogelijk zichtbaar maken van welzijnsproblemen die spelen in varkensstallen ziet ook varkensarts Karien Koenders als een van de opties om het steeds beter te doen. 'Warmtecamera's, bewegende beelden, geluidsregistraties, stalklimaatmetingen en automatische dataverwerking zullen opgang vinden in de moderne varkenshouderij', stelt zij. 'Technieken en automatisering helpen niet alleen om op een arbeidsvriendelijke manier fouten op te sporen, maar ook om zaken vast te leggen die nodig zijn voor het borgen van het productieproces.'

Steeds meer data komen beschikbaar bij de veehouder en bij de dierenarts. Om gegevens te koppelen en informatie voor de varkenshouder overzichtelijk beschikbaar te maken, wordt door Lintjeshof en Agrisyst het softwarepakket VetAsyst ontwikkeld.

'Zo kunnen gegevens van geavanceerde apparaten, zoals een Healthinjector waarmee vaccins of medicijnen bij een varken worden toegediend, eenvoudig en foutloos in een database worden vastgelegd', legt Koenders uit. 'Analyse van die gegevens helpt bij het opsporen van afwijkingen in het behandelpatroon op een varkensbedrijf.'

In beeld houden

De toekomst is volgens Koenders zonnig als elk varken met behulp van technieken in beeld is te houden. 'Als we in de toekomst varkens met lange staarten willen houden, is het belangrijk om alles rond het dier op orde te hebben en houden.'

'Varkens zijn de beste medewerkers die je op je bedrijf kunt hebben', vult Steenaert aan over de voordelen van technische hulpmiddelen die de gezondheid en het welzijn helpen verbeteren. 'Als ze gezond zijn en zich goed voelen heb je er weinig werk mee en presteren ze dag in dag uit optimaal.'