'Werkgeluk door tevreden vleesvarkens, resultaat en rendement'

Het varkensbedrijf van maatschap Vincent en Patricia Holtmaat-Mol ligt ruim 100 meter van de doorgaande weg in Luttenberg. De oude boerderij bij de drie varkensstallen en diverse loodsen is buiten functie. Een klassieke plattelandswoning, enkele tientallen meters rechts van de boerderij, is in 1998 nieuwgebouwd. Na de eerste controleronde van de dag stapt Vincent Holtmaat de sfeervolle keuken binnen. 'Dat is de verdienste van mijn vrouw Patricia, die een ambachtelijk bedrijfje runt en oude kasten en meubels opknapt.'

Ondertussen komt nutritionist en specialist varkens Sander Scharenborg van Coops Mengvoeders binnen. Gespreksstof tijdens de koffiepauze is er volop. Snel komen Holtmaats' rol als vrijwillige brandweer en de brandveiligheid op veehouderijen ter sprake. 'Een van de redenen waarom ik geen zonnepanelen op het dak boven mijn varkens wil hebben, is het feit dat je dan niet goed kunt blussen en ingrijpen bij een brand', stelt hij. 'Als ik onderhoudswerk in de stallen moet doen, voer ik het laswerk bewust uit in een aparte loods.'

Holtmaat is een gemakkelijke prater en een open boek. Hij vertelt honderduit over zijn veertigjarige carrière als varkenshouder. Zijn ouders bouwden een gesloten varkensbedrijf op met 170 zeugen en hij zette het bedrijf voort met zijn broer, die eruit stapte. Holtmaat ging een samenwerking aan, waardoor de zeugen in 2008 van het erf verdwenen, en legde zich toe op speenbiggen en vleesvarkens.

Een oude vleesvarkensstal met droogvoedering bouwde de ondernemer eigenhandig om naar hokken met lange troggen en brij. En in de oude zeugenstal kwamen hokken voor het opfokken van biggen op droogvoer. In 2012 verrees een nieuwe stal voor 1.400 vleesvarkens op brij.

Helaas liep de samenwerking spaak vanwege een verschil in visie. Dus besloot Holtmaat in 2019 uitsluitend vleesvarkens met één ster van het Beter leven-keurmerk te houden. De biggenstal werd omgebouwd naar groepshokken voor vleesvarkens op droogvoer en in alle stallen treedt daglicht binnen. In de drie stallen heeft hij nu in 2.400 plaatsen en alles is Beter Leven-proof.

Baantjes naast zijn werk als varkenshouder heeft hij ook. Zo zit Holtmaat elke vrijdag als chauffeur op de vrachtwagen bij Rendac. Eerder deed hij dat ophalen van destructiemateriaal twee dagen per week. Ook heeft hij bij de Agrarische bedrijfsverzorging gewerkt, bij vooral koeien- en varkensboeren.

In de coronaperiode stond de Overijsselse varkenshouder voor een belangrijke beslissing. 'Het bedrijf draaide niet goed genoeg en er zat geen vooruitgang in de resultaten. De voerconversie was met 2,6 te hoog en de groei kwam amper boven de 800 gram per dag uit', herinnert hij zich. 'Omdat ik in het ketenconcept Varken op z'n Best meedraaide, had ik de keuze uit drie voerleveranciers. Ik ging voor Coops Mengvoeders.'

Holtmaat nodigde brijvoernutritionist Scharenborg uit om mee te kijken in de stal, de receptuur van de brij te beoordelen en zijn mening te geven. 'Ik kon me vinden in zijn bemerkingen en adviezen en had meteen het vertrouwen dat er iets zou gaan veranderen.' Wat Scharenborg zich nog goed herinnert uit die periode in 2021 is 'de zware brijvoerkost die de jonge vleesvarkens hier meteen voor hun kiezen kregen en de negatieve effecten op de opname en vertering'.

De rantsoensamenstelling met drie vloeibare reststromen ging na de voerleverancierswissel meteen op de schop. Op de streep af zag Holtmaat een enorm verschil in het stalbeeld ontstaan. 'Ruim vier jaar later ben ik gewend aan de steeds toenemende dierprestaties. Het afgelopen halfjaar groeien de TN70 x TN Tempo's meer dan 1 kilo per dag en de voerconversie is met 0,23 gedaald.'

Met 1,1 procent uitval en 72 cent voerkosten per kilo groei is Holtmaat nu tevreden. 'Er wordt mooi geld verdiend, maar we blijven de lat hoger leggen.'

Opvallende laadbrug

Na het praatje en de koffie gaan Holtmaat en Scharenborg samen nog hun rondje doen door de drie varkensstallen. Eerst passeren ze de silo's met de vloeibare reststromen frietmix, tarwezetmeel en Crespovit Protein. Daarachter staan opslagen voor drie aanvullende droogvoeders. Ook springt de in hoogte regelbare laadbrug met verlichting in het oog. Deze heeft de varkenshouder zelf met tweedehands materialen in elkaar gezet, net als de geleide railing en afleverhokken.

'De varkens worden met minimale stress geladen en het gaat vlot', licht Holtmaat toe. 'Dat is goed voor het dierenwelzijn en de vleeskwaliteit. En de chauffeur kan sneller weer op pad. Jammer dat ik voor deze service niet een euro per varken extra kan krijgen.'

Vervolgens lopen de varkenshouder en brijvoerspecialist naar een voorraadbak met de broodmix die in de brijrantsoenen wordt verwerkt. Holtmaat: 'Elke losse grondstof die hier wordt gelost proef ik en check ik op het drogestofgehalte. Als het smakelijk is, eten mijn varkens het ook graag.'

De hygiënesluis is een pareltje van Holtmaats creativiteit en handigheid. Bij een camping heeft hij doucheruimtes ontmanteld en de materialen benut voor onder meer de doorloopdouche. 'Ik ben graag bezig en de degelijke spullen die ik voor een prikkie kan krijgen, zijn prima herbruikbaar.'

In de centrale gang valt ook weer meteen een effectieve ingreep aan de luchtinlaat op. De ingaande luchtstroom wordt via schotjes omgebogen naar de vloer, om daarna pas boven het ventilatieplafond te kunnen komen. 'Bij een buitentemperatuur van 2 graden of lager wordt op de centrale gang bijverwarmt. Zo houden we de dieren jaarrond gezond', vertelt Holtmaat. 'Negen op de tien varkens hebben geen enkele gezondheidsopmerking.'

De Luttenberger wijst ook op een buis die van het centrale afvoerkanaal voor de luchtwasser naar buiten gaat. 'Elk jaar maak ik het luchtkanaal stofvrij voor de brandpreventie. Door een omgekeerde hooiblazer erop aan te sluiten, kan ik kruiwagens stof via die buis eenvoudig buiten de stal krijgen.'

Totale rust

In een afdeling met vleesbiggen die de dag ervoor zijn opgelegd, heerst totale rust. Dat sommige troggen niet poetsschoon zijn, deert de varkenshouder niet. 'De dieren komen van droogvoer en moeten even wennen aan de friszure brij', geeft hij aan. 'Ook vang ik biggen op met gefermenteerd kuilgras op de warme, bolle vloer. Dat leidt ze perfect af. Daarom krijgen alle varkens dagelijks dat zure ruwvoer in hun hokken.'

Maar de brij is volgens Scharenborg wel supersmakelijk en licht verteerbaar. 'De aanvullende voeders uit de gespecialiseerde fabriek in het Gelderse Winterswijk bevatten dierlijke eiwitten, zoals pluimveemeel en -bloedmeel', zegt hij. 'Dierlijk eiwit geeft een beter uitgebalanceerd aminozurenpatroon en draagt bij aan tevreden varkens. De nog betere voerefficiëntie heeft ook een gunstig effect op de carbon footprint van het varkensvlees. Rust stuwt de dierprestaties en je ziet het gewoon aan de kleur en het haarkleed bij Vincent zijn vleesarkens.'