Bijwerkingen vaccineren verhogen de faalkosten

Bij biggen die zijn gevaccineerd, stijgt de lichaamstemperatuur vaak tijdelijk van 39 naar 39,5 graden Celsius. Acht tot twaalf uur na het moment van vaccineren is het koortseffect op zijn hoogtepunt. 'Omdat dat tijdstip vaak in de avond of nachtelijke uren is, wordt de koortspiek vaak niet waargenomen', zegt Martijn Steenaert, dierenarts en technisch servicemanager varkens bij Boehringer Ingelheim.

'Zo kan het bij het ene vaccin zijn dat de helft van de gevaccineerde biggen een temperatuur van boven de 40 graden Celsius bereikt, terwijl dat bij de enting tegen dezelfde ziekte met CircoFLEX en MycoFLEX slechts 5 procent is. Zo'n temperatuurverschil beïnvloedt biggen. Bij koorts zijn ze lustelozer, kruipen ze op elkaar en drinken ze minder.'

Bijwerking valt niet op

Meestal valt zo'n bijwerking de zeugenhouders de volgende ochtend niet meer op. 'Bovendien zijn er mensen die onterecht menen dat een vaccin beter werkt als je er een halve dag plat van ligt', stelt Steenaert.

Vaak zit dit verschil in oplopende lichaamstemperatuur, roodheid en zwelling in het gebruikte adjuvans. 'De eiwitten van de ziektekiem waartegen immuniteit moet worden opgebouwd, zijn meestal niet prikkelend genoeg om een goede immuunreactie op gang te brengen. Het adjuvans in een vaccin stimuleert de gewenste reactie van het immuunsysteem. Vooral adjuvantia met minerale oliën zijn extra prikkelend. Daar kun je het verschil maken door voor een veilig alternatief te kiezen.'

Drie-r-principe

Het principe van rust, reinheid en regelmaat consequent toepassen geeft de beste vaccinatieresultaten. In de praktijk van de varkenshouderij geldt vaak het omgekeerde. 'Het is de mens eigen om snelheid te maken. Deels omdat er op varkensbedrijven altijd meer werk te doen is, maar ook omdat tijd geld is', veronderstelt de dierenarts. 'Onrust levert extra bijwerkingen op.'

Uit interviews blijkt dat er in de praktijk gemiddeld per uur tweehonderd biggen per persoon worden gevaccineerd. Maar er zijn ook bedrijven waar een persoon meer dan driehonderd biggen per uur vaccineert.

'Als je daarbij staat te kijken, verwondert het me dat er niet meer prikincidenten bij de mensen zelf optreden', zegt Steenaert. 'En of de razendsnelle vaccinatie bij elke big op de juiste plek is gezet en of alle vaccin goed in de huid of de spieren terecht is gekomen, vraag ik me af. Elke big die omwille van werkdruk niet optimaal is gevaccineerd, is zonde van het kostbare vaccin en het werk.'

1,65 euro faalkosten

Een veelgebruikte combinatievaccinatie is die van circo en mycoplasma. De faalkosten van een slecht gevaccineerde big belopen dan 1,65 euro waarvan 10 procent bestaat uit arbeidskosten. 'Stel dat een op de tien biggen niet optimaal is gevaccineerd, dan heb je alleen daarom al 16,5 cent onnodig gemaakte kosten per big. Daar komt de gezondheidsschade door onvoldoende bescherming later in het levenstraject nog bij.'

Naast de bijwerking van haastig vaccineren ontstaat er stress. Vaak gaat snelheid gepaard met grote onrust bij de biggen en de kraamzeugen. 'Stress onderdrukt de werking van het afweersysteem waardoor de kans groter is op een minder goede immuunrespons op het toegediende vaccin', licht de dierenarts toe. 'Vanuit het oogpunt van algemene diergezondheid is dat een extra reden om altijd rustig met varkens om te gaan.'

Nieuwe aanpriknaalden

Rust en reinheid bij het aanmaken en toedienen van vaccins zijn ook essentiële factoren om faalkosten te beperken. 'Gebruik nieuwe aanpriknaalden en steriele repeteerspuiten door deze na schoonmaken twintig minuten in kokend water te leggen of in de vaatwasser met een programma op 65 graden Celsius mee te laten draaien', tipt Steenaert. 'Vervang die spuiten na 2.500 entingen en voer een naaldwissel per toom uit. Dat is vliegensvlug gedaan, terwijl je de overdracht van ziektekiemen via de naald erdoor reduceert tot nul.'

Een ander punt van aandacht in de praktijk is het belang van de juiste naaldlengte. Vooral bij zeugen kiezen zeugenhouders volgens de dierenarts nogal eens voor een te korte naald om zo het risico op kromme naalden te beperken. 'De kans dat het vaccin niet in de nekspier terechtkomt is groter, waardoor de effectiviteit van de enting afneemt.'

Administratie

Verlies van regelmaat en overzicht bij het vaccineren van varkens is ook een bijdrage aan de faalkosten. 'Zo worden weleens dieren vergeten omdat de administratie niet op orde is. En schuif niet of zo min mogelijk met de vaste vaccinatiedag.'

Volgens Steenaert kan het in de varkenshouderij in 90 procent van de gevallen beter. 'De vraag is hoeveel faalkosten je als varkenshouder wilt accepteren. Als je je er maar van bewust bent dat elke bijwerking geld kost.'

Kijk en luister de gehele bijdrage van Martijn Steenaert terug in de kennissessie bigvitaliteit deel 2.