Over bomen en het bos

“Laat duizend bloemen bloeien”, zo luidt één van de wetten van de innovatieleer. Hoe meer verschillende initiatieven er zijn, hoe meer kans dat er uiteindelijk één of meer succesverhalen tussen zitten. Successen die richting geven aan een gezonde toekomst. Als je die school aanhangt, dan loopt het als een trein in de varkenshouderij. Ondanks de financieel moeilijke tijden, poppen er op allerlei plekken initiatieven op, die nieuwe wegen in slaan. Nieuwe wegen die verbeteringen voor People, Planet, Profit en Pigs mogelijk te maken.

Nu verwacht u natuurlijk dat deze blog verder verwordt tot een lofzang op de keur aan innovatieprojecten op ons Varkens Innovatie Centrum Sterksel. Maar die neiging onderdruk ik nog even. Waar ik op doel zijn al die ondernemers die zich proberen te onderscheiden, en die zich opwerpen als verkenners voor het nieuwe varkenshouden.

Zet ze maar eens op een rijtje: de starplus stal van Martien van Kempen, de Sanastal van KWB, de energiezuinige stal van Houbensteyn, de Heydehoeve van Tiny Schepers, het varkenspension van Marijke Nooijen, de familiestal van Henk de Lange, de zes indrukwekkende inzendingen voor de prijsvraag van mooie innovatieve varkensstallen en onlangs nog de zes plannen van varkenhouders in het nieuwe veehouden. Ik weet dat deze opsomming natuurlijk incompleet is. Ik mis er vast nog een hoop. Veel van deze bedrijven (of ontwerpen) zijn trouwens ook op de website van varkens.nl te bewonderen.

De kunst bij innovatie is nu om door de bomen van al deze initiatieven, de contouren van het bos te gaan onderscheiden. Als we door de bomen het bos zien, kunnen we de slagingskans van innovaties vergroten. Duizend bloemen laten bloeien is heel kleurrijk. Maar hoe sneller je leert waar de successen vandaan komen, des te gerichter kun je je eigen stap naar de toekomst bepalen. Ik ben heel erg benieuwd welke grote lijnen u als lezer uit deze initiatieven haalt.

Ik zie in deze initiatieven een groeiende focus op het individuele dier, grote aandacht voor het opwaarderen van mest, aandacht voor duurzame voerbestanddelen en het sluiten van kringlopen en ik zie een speurtocht naar de juiste, transparante afzetkanalen. Afzet die past bij het bedrijf dat je neerzet. Wat ik ook merk, is dat ik nog wat bomen mis om het helemaal scherp te zien.

Wat zie je in bedrijven als Livar of van de Duke of Berkshire? Horen initiatieven als het grasvarken en buitengewone varkens ook tot “het grote varkensinnovatiebos”? Kunnen en willen we ook leren van een netwerk als “het varken als landschapsontwikkelaar”? Volgens velen is het ontwikkelen van een niche toch echt wat anders dan produceren voor de grote markt. En varkens in bossen, dat zien de meeste als een hobby of een gevaar.

Ik ben er van overtuigd, dat je kansen laat liggen als je met dit soort initiatieven de verbinding niet weet te leggen. Als de reguliere varkenshouderij iets kan leren van de smaak en de beleving van de producten van deze bedrijven, dan zie ik de toekomst likkebaardend tegemoet. En daarvoor hoeft echt niet iedereen met zijn varkens het bos in, alsjeblieft niet!

Onno van Eijk
Onderzoeker WUR