Kosten besparen en staartbijten verminderen met PIA-vaccin

'PIA is een gevaarlijke', stelt varkensarts Herman Prüst van Boehringer Ingelheim over de darminfectie die wereldwijd op meer dan 95 procent van de varkensbedrijven voorkomt. 'Er zijn niet altijd klinische verschijnselen, maar de gevolgen van een ongunstige voerconversie, uitval en verminderde groei zijn groot.'

Volgens Prüst vaccineert nog niet de helft van de bedrijven hun varkens tegen de PIA veroorzakende bacterie Lawsonia intracellularis. 'Hiermee zijn veel kosten te besparen en de PIA-vaccinatie zorgt voor minder uitscheiding van salmonellabacteriën en -klachten. Bovendien toont nieuw onderzoek aan dat ons PIA-vaccin een van de drie vormen van staartbijten aanpakt.'

De Duitse dierenarts Franz Lappe viel het op dat varkens die met Enterisol Ileitis waren gevaccineerd minder staartbijten. Verder onderzoek bevestigde zijn bevinding dat de obsessieve vorm van staartbijten verminderde bij de oraal gevaccineerde dieren.

'Staartbijten kan namelijk worden onderverdeeld in drie vormen', licht Prüst toe. 'De eerste is het staartbijten uit verveling en als er bloed bij komt kijken, wordt het serieuzer. De tweede vorm is agressief bijten en komt voort uit tekorten aan bijvoorbeeld voeding, voedingsstoffen, water, ruimte of frisse lucht. De derde variant is obsessief bijten. Dit ontstaat als een individueel dier iets mankeert, bijvoorbeeld als het de darminfectie PIA doormaakt, wat het microbioom verstoord.'

Een goede balans van de bacteriën, virussen, gisten en schimmels in de darm houden de darmwand volgens Prüst gezond en dragen bij aan een goed afweersysteem. 'Als PIA-bacteriën in de darmcellen gaan zitten, halen ze de hele vertering overhoop. Er worden minder verteringsenzymen aangemaakt en de darmwand verdikt, waardoor voedingsstoffen minder goed kunnen worden opgenomen. Hierdoor ontstaan bepaalde tekorten waarnaar het varken op zoek gaat. Het dier is niet per se obsessief op zoek naar een staart, maar bijt bijvoorbeeld ook in de buik of flank van andere varkens. Dit geeft veel onrust in de stal en dat kost groei.'

Om de obsessieve vorm van staartbijten te verhelpen, is het belangrijk het microbioom van het varken in de juiste conditie te houden of snel te herstellen. Onderzoek van Fernando Leite wijst uit dat Enterisol herstel stimuleert. 'Door PIA aan te pakken ontstaat een ander milieu in de varkensdarm. Dat dringt die vorm van staartbijten in de praktijk fors terug', stelt de varkensarts. 'Het bewijst dat varkens met gezonde darmen en een goede vertering geen reden meer hebben om hokgenoten in hun staart te bijten.'

Lokale afweer

Het vaccin met levende bacteriën wordt oraal verstrekt, waardoor een natuurlijke infectie via de bek wordt nagebootst. Het varken bouwt op die manier lokale afweer op in de darmen, het gebied waar darmcellen bij een infectie geïnfecteerd zouden raken. 'Dit is veel directer dan wanneer een vaccin met een naald in de spier wordt toegediend en via het bloed zijn werk moet doen', stelt Prüst. 'Bovendien heeft Enterisol door het lokaal toedienen geen bijwerkingen.'

Enterisol toedienen kan via drinkwater, brijvoer of rechtstreeks in de bek. De meest bedrijven kiezen voor de eerste twee methodes, de derde kost meer werk. 'Toediening via het water duurt slechts vijftien minuten. De varkenshouder hoeft alleen het vaccin klaar te maken', licht Prüst toe. 'Een speciale pomp zorgt ervoor dat de entstof zo'n 6 uur lang via het drinkwater aan de varkens wordt toegediend. Elk varken heeft dan minimaal één keer gedronken en voldoende vaccin binnengekregen. En het gebeurt zonder stress voor de varkens en de varkenshouder.'

Vaccinatie kan uit

Dat de PIA-vaccinatie – die ongeveer 1 euro per varken kost – uit kan, is volgens Prüst zeker: 'Het levert geld op door de betere groei en voederconversie en lagere uitval. Een infectie kost al snel een kruiwagen voer per varken extra.'

Bij een bedrijf met 2.000 vleesvarkensplaatsen en dat drie rondes per jaar draait, is de totale schade door PIA zo'n 32.700 euro bij een voerprijs van 40 euro per kilo, inclusief iets hogere mestafzetkosten. Komen daar nog problemen met salmonella of staartbijten bij, dan loopt de economische schade verder op. Staartbijten zorgt voor extra gezondheidskosten. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van antibiotica en het niet kunnen afleveren van varkens met aangevreten staarten of afgekeurde karkassen.

Zijn er minder gezondheidsproblemen, dan kan meer aandacht gaan naar voeroptimalisatie. Dat loont volgens Prüst ook. 'Iedere varkenshouder zou dus moeten vaccineren. Zoals een dierenarts een keer zei: zonnepanelen hebben een terugverdientijd van vijf jaar, onze PIA-vaccinatie slechts vijf weken.'