Derde spermawinstation klaar voor de toekomst

Met het derde spermawinstation in het Brabantse Keldonk is Varkens KI Nederland een distributiecentrum voor de beste genen voor Nederlandse varkenshouders, stelt directeur Jean-Marie van Oort van Varkens KI Nederland en Topigs Norsvin. 'Ieder spermawinstation telt ongeveer driehonderd beerplaatsen en is groot genoeg om efficiënt te kunnen werken. De kostprijs blijft hierdoor laag. Mocht er een besmettelijke veewetziekte uitbreken, dan is er in iedere regio een spermawinstation. Voor het noorden in Heerde, Midden-Nederland wordt bediend door Lienden en Keldonk is voor Zuid-Nederland.'

De regionale spreiding en de doelen voor de spermawinstations zijn al in 2005 geformuleerd na samenvoeging van diverse ki-organisaties tot Varkens KI Nederland. Van Oort: 'Voor zeugenhouders is het van belang dat ze sperma krijgen waarmee ze de beste bevruchtingsresultaten halen en waarmee ze geen risico lopen op het binnenhalen van ziektekiemen. Dat stelt strenge eisen aan de bioveiligheid van de spermawinstations en aan de wijze van houden en werken met beren. Die eisen hebben we ingevoerd op het spermawinstation in Heerde dat in 2009 is gebouwd. Ze zijn ook toegepast bij de nieuwbouw van het spermawinstation in Lienden in 2020 en nu in Keldonk.'

Hoge gezondheidsstatus

De beren op de drie spermawinstations hebben een hoge gezondheidsstatus. Ze zijn vrij van PRRS. Om zeker te zijn dat er geen ziektekiemen van buiten naar binnen kunnen komen in het spermawinstation, is er veel aandacht besteed aan het ventilatiesysteem. Er wordt gewerkt met overdruk, zodat buitenlucht niet naar binnen kan, als deuren worden geopend om materialen of dieren binnen te laten of af te voeren. De spermawinstations liggen in een varkensarme omgeving. In Keldonk is de afstand tot het dichtstbijzijnde varkensbedrijf ruim 1 kilometer.

Alle binnenkomende lucht gaat door Hepa-filters die ziektekiemen tegenhouden en de binnenkomende lucht wordt geconditioneerd. De spermawinstations in Heerde en Lienden werken met bodemwarmtewisselaars. In Keldonk wordt de constante temperatuur van het water in het naastliggende kanaal gebruikt. Door de goede klimaatregeling in de stallen is de temperatuur voor de beren altijd aangenaam. Ook in hete zomers wordt het niet te warm en blijven de spermaproductie en spermakwaliteit op het vereiste hoge peil.

Samen met de zonnepanelen op het dak zijn de spermawinstations klimaatneutraal. Om insleep van ziektes te voorkomen, zijn er douches en omkleedruimtes voor de medewerkers. De afvoer van het sperma gaat naar het centrale distributiepunt in Veghel, zodat de koeriers die naar de zeugenbedrijven toe gaan, zo min mogelijk bij de spermawinstations hoeven te komen.

In quarantaine

Alle materialen en dieren die binnenkomen, gaan in quarantaine. Zaagsel wordt van buiten aangevoerd in een van de drie opslagruimtes. Het blijft zes weken in quarantaine, voordat het wordt gebruikt. Die maatregel geldt voor alle materialen die het station binnenkomen. De tubes waarin het sperma naar de klanten gaat, worden uitgebreid getest. Van Oort: 'Ze moeten absoluut onschadelijk zijn voor de kwaliteit en houdbaarheid van het sperma.'

De beren komen van Delta Canada of Delta Noorwegen, maar ook uit Nederland, Frankrijk en Duitsland. Ze zijn getest op alle denkbare onderdelen. Alleen de beste beren zijn uiteindelijk geschikt om aan de hoge eisen voor ki-beren te voldoen. De beren komen eerst vijf weken in quarantaine. Pas als ze na uitgebreide testen nog steeds ziektevrij en productief blijken, worden ze ingezet.

Diepstrooiselbox

In alle spermawinstations heeft iedere beer de beschikking over een hok van 6 vierkante meter dat met een laag van ruim 40 centimeter zaagsel is ingestrooid. In Keldonk zijn tien afdelingen voor ieder 26 beren. Iedere afdeling heeft aan de buitenzijde deuren om het strooisel af te kunnen voeren, nadat de beren na ongeveer een jaar worden vervangen door een nieuwe lichting beren.

Voor het produceren van sperma halen de medewerkers de beren een voor een uit hun hok en plaatsen ze deze in de boxen rondom de vangput. De medewerkers kunnen die box op afstand bedienen om een beer toe te laten tot een van de boxen van de vangput. Daar staan de dummy en het semiautomatische spermavangsysteem. Na de spermaproductie gaat het ejaculaat via luchtpost naar het laboratorium. Daar worden alle noodzakelijke kwaliteits- en fertiliteitstesten gedaan, voordat het sperma het station verlaat.