Nog veel beren op de weg

Nederland loopt op het terrein van het houden van beren en alles wat daarbij komt kijken voorop in Europa. Dat is geen nieuws, maar de twijfels in de rest van Europa zijn misschien wel groter dan gedacht. Dat blijkt uit anderhalve dag internationaal congres Boars heading for 2018.

Gé Backus (Wageningen UR) vertelde het internationale congrespubliek dat in Nederland circa 40 procent van de mannelijke biggen niet meer worden gecastreerd. De omschakeling naar noncastratie verloopt dus goed. Steeds meer vleesvarkenshouders willen overschakelen op het houden van beren en zeugenhouders willen graag stoppen met castreren. Maar voor al dat extra berenvlees moet wel markt zijn. In Nederland is de retail om, maar in het buitenland ligt dat nog een stuk lastiger.

Veel argwaan
Hubert Kelliger van de Duitse slachterij Westfleisch noemde een onderzoek van april dit jaar waarin 98 procent van hun afnemers aangaf geen berenvlees te willen afnemen. Er is nog veel argwaan, zeker over de detectie van ‘stinkers’ aan de slachtlijn. Westfleisch controleert het vlees van de door hen geslachte beren daarom nu nog in het laboratorium, waarbij 3 procent van beren een afwijkende geur geeft. Kelliger rekende voor dat wanneer alle Duitse vleesvarkenshouders overschakelen op het houden van beren, er dan wekelijks 800.000 kilo berenvlees met een afwijkende geur op de markt komt. Dat is in Duitsland een schrikbeeld, waarbij Kelliger ook de vraag opriep hoe de varkenshouders te betalen die dit vlees levert. Westfleisch lanceerde dit jaar wel de Aktion Tierwohl, een vleesconcept met veel aandacht voor het welzijn van de varkens. Beren binnen dit concept worden niet gecastreerd. Andere Duitse deelnemers aan het congres gaven in de wandelgangen aan dat de presentatie van Westfleisch niet representatief is voor de houding in heel Duitsland, maar er zijn bij de Oosterburen nog wel duidelijke grote twijfels.

Uitzondering Italie
Van een hele andere orde is de situatie in Italië, bleek uit de presentatie van Marcello Marchesi van Gruppo Martini. Waar Nederlandse vleesvarkenshouders hun dieren afleveren op gemiddeld 115 kilo levend gewicht, ligt dat in Italië op 160 kg. Het zware gewicht houdt verband met de productie van de bekende Parmahammen, waar Italië er jaarlijks bijna 10 miljoen van produceert. Voor de productie van een Parmaham moet het varken bij slacht minimaal 9 maanden oud zijn. Het niet castreren van de beren betekent dat bij de hammen veel meer uitgesneden moet worden. Immunocastratie is geen alternatief. Dat levert te magere karkassen op en dan is de vetbedekking op de hammen niet voldoende. De zwaardere en dus oudere beren geven ook gedragsproblemen in de stal. Uit proeven blijkt dat ze al zo’n drie maanden voor de slacht geslachtsrijp zijn en dus specifiek berengedrag laten zien. Marchesi pleit daarom voor een Italiaanse uitzondering op de Europese afspraak dat er in 2018 wordt gestopt met castreren.

Ook Maria Angels Oliver van de Universiteit van Barcelona schetste een beeld vol twijfels over de definitie van berengeur, de detectie aan de slachtlijn en over hoe de kans op beren met een afwijkende geur te beperken. Feiten die binnen Nederland niet ter discussie staan, roepen in het buitenland nog veel vragen op. Dat betekent vooral vragen om veel extra onderzoek en dat staat een snelle uitbouw van het Europese vertrouwen in berenvlees in de weg. Andrea Gavinelli, vertegenwoordiger van de EU, kondigde aan dat de EU 1,3 miljoen vrijmaakt voor extra onderzoek.

Beer is ander dier
Annechien ten Have (LTO) heeft zelf al jaren ervaring met het houden van beren. Zij hield de congresdeelnemer voor dat het veel zou schelen dat iedereen zou accepteren dat een beer nu eenmaal geen borg of gelt is. Dat betekent dat het een ander dier is dat zich anders gedraagt en dus op een andere manier gehouden moet worden. “Denk niet alleen in problemen, maar denk vooral in uitdagingen.”

Aan de andere kant gaat het de dierenwelzijnsorganisaties niet snel genoeg. Michel Courat van de Eurogroup for Animals vindt 2018 wel ver weg. Hij denkt dat eerder ook mogelijk moet zijn. Courat is wel enthousiast over de aanpak. De verklaring van Brussel noemde hij een belangrijke stap voorwaarts, waarin Europese partners vrijwillig samen afspraken maken. Hij hoopt dat deze aanpak navolging krijgt op andere welzijnsdiscussies en pleit voor een jaarlijks rapport over de vorderingen.

Immunocastratie, het terugdringen van de kans op berengeur door twee injecties (Improvac), kwam op het congres meerdere keren ter sprake. Ondanks dat het middel goed werkt, blijven er veel twijfels. Dat heeft vooral te maken met de maatschappelijke acceptatie van deze alternatieve ingreep in veel landen.