Broers Jan en Léon Smits zweren bij brijvoer voor varkens

In de Zuidplaspolder tussen Gouda, Den Haag en Rotterdam bevindt zich de werkplek van Jan en Léon Smits: Smits Zevenhuizen. Het Zuid-Hollandse familiebedrijf houdt zich bezig met kaas, reststromen, diervoederproductie, bouw, techniek en logistiek. En met varkens. Naast het imposante kantoorpand, de loodsen, de laaddocks en het ruime erf staan drie varkensstallen en zes witte torensilo's. Vrachtwagens in bedrijfsstijl rijden af en aan.

De wand van de wachtruimte bij de receptie is opgefleurd met een met vissen omgeven peilstok. Deze toont hoe ver je hier beneden de zeespiegel zit. Léon Smits komt aanzetten en verontschuldigt zich direct: 'Ons overleg is nog niet klaar. Dus neem plaats in de kantine op de eerste etage en neem maar vast een kop koffie.'

Het uitzicht is weids: gras en grasgroene mais met daarachter het drukke verkeer op de A20. Schermen met bewegende beelden met bedrijfsinformatie zorgen voor een professionele uitstraling. Werkveiligheid, belangrijke gezichten, werkervaringen en vacatures komen voorbij, maar ook hun maatschappelijke betrokkenheid als organisator en sponsor van het Smits jeugdvoetbaltoernooi tussen Zevenhuizen, Hazerswoude en Waddinxveen.

Genoeg te bespreken als de broers aan komen zetten. Ze wonen in hun geboorteplaats Hazerswoude. Voor de files arriveren ze en na de files gaan ze huiswaarts. Vakantiegangers zijn het niet. Jan Smits heeft een 17-jarige zoon met de capaciteit om het familiebedrijf voort te zetten. Mocht hij dat doen, dan is het de vraag of dat nog op deze locatie zal zijn. Twee jaar geleden hebben ze namelijk een intentieverklaring getekend met de gemeente om ruimte te maken voor woningbouw. Smits: 'Het is een voornemen: niets is zeker.'

In de schoolbanken hebben de broers hun wijsheid en ondernemingslust niet geleerd. Na de middelbare school gingen ze met een tussenpoos van zes jaar thuis aan de slag op het ouderlijke bedrijf met driehonderd zeugen op stro en met weidegang. Hun vader was een van de eersten die biggen naar Italië bracht. 'Later kregen wij het voor elkaar dat de exportkeuring op de boerderij kon plaatsvinden, in plaats van alleen op verzamelplaatsen', zegt Léon Smits. 'We zagen dat dit in Frankrijk kon; goedkoper en efficiënter.'

Torenhoge voerprijzen

Jan Smits startte in een periode met torenhoge voerprijzen. Om deze kostenpost te drukken, gingen de ondernemers met een geleende vrachtwagen op pad om resten van koeken, chocolade en snoep op te halen. 'In deze regio zitten veel bakkerijen, chocoladeverwerkers en snoepfabrikanten die met de schaalvergroting in de supermarktwereld zijn meegegroeid', vertelt Smits. 'Omdat onze recyclingactiviteiten snel toenamen, paste het houden van zeugen steeds minder. Ze eten weinig voer en vergen veel arbeidstijd.'

Omdat ze 'thuis' moesten wijken voor de aanleg van de autoweg N11, viel hun oog op deze polder. De broers vroegen een vergunning aan voor de voerproductie en het houden van 5.800 vleesvarkens op brij. Op de huidige locatie startten de voeractiviteiten in 1989, maar het mogen houden van varkens was nog een heel gedoe. Als tussenoplossing om hun eigengemaakte voerstroom weg te werken, kochten ze een bedrijf met 3.000 vleesvarkens in het Gelderse Vorden.

Uiteindelijk werd de vergunning verleend. In 1996 werd gebouwd en in het voorjaar van 1997 arriveerde de eerste lading biggen. 'Dat was meteen spannend, omdat klassieke varkenspest heerste. Onze biggen kwamen uit Gelderland, waar net de eerste verdenking was', herinnert Jan Smits zich nog levendig. 'Gelukkig was het loos alarm en werd de eerste ronde in de nieuwe stallen financieel de beste tot nu toe.'

Nieuwe mogelijkheden zien

Een bittere pil met impact was een bedrijfsbrand in 2008. 'Vaak kost zoiets de kop, maar wij geven dan juist extra gas en kijken naar nieuwe mogelijkheden', stelt Smits. 'Zo zijn we goede zijstromen van de kaasproductie gaan inkopen. Onze verpakte kazen om te raspen verkopen we nu aan bedrijven in heel Europa.'

Innoveren is ook iets van alle tijden. Zo ontwikkelen de ondernemers een eigen techniek om minder vocht in de brijvoercomponent Biva te krijgen. 'Met 49 procent droge stof is deze goed verteerbare smaakmaker met een hoog energie- en eiwitgehalte nog steeds prima verpompbaar, maar het kan nog hoger', benadrukt Smits. 'Transportkosten, de CO2-footprint en het mestvolume bij onze klanten-varkenshouders nemen af. Slim kringloopdenken levert winst op.'