'Gut feeling'

De hersenen van mensen en dieren moeten informatie doorkrijgen van het lichaam, onder andere vanuit de darmen. Het controlecentrum moet weten hoe de vlag erbij hangt. Heeft het dier genoeg voedingsstoffen binnengekregen? Gaat het allemaal een beetje goed daar? Of moet er actie worden ingezet? Moet het dier driftig op zoek gaan naar bepaalde voedingsstoffen of is alles oké en kan het dier gaan chillen?

De verbinding tussen de darm en de hersenen kan verlopen via de postduifmethode: een mandje met stofjes uit de darmen dat op weg gaat naar de hersenen via het bloed. Niet supersnel. Maar darmen en hersenen zijn ook verbonden met een supersnelle kabel. Daarover ging deze podcast.

Met een speciale microscoop is in beeld gebracht dat er in de darm cellen zitten die hun 'voelsprieten' uitsteken in de darm. Deze cellen blijken aan de andere zijde ook een soort pootje te hebben dat direct verbinding legt met het centrale zenuwstelsel. Van daaruit loopt namelijk een directe lijn via een zenuw naar de hersenstam. Vanwege het pootje naar het zenuwstelsel hebben ze deze cel de neuropodcel genoemd.

Door deze supersnelle telefoonlijn kunnen boodschappen uit de darmen binnen milliseconden aankomen in het controlecentrum: de hersenen. Razendsnel komt de telefoonboodschap uit de darm aan in je hersenen: wat voor voedsel heb ik binnengekregen? Is dit lekker, in de zin van: voldoet dit aan mijn behoeften? Maar ook: hoe gaat het met de beestjes in de darmen? Wat voor signalen geven die beestjes? De neuropodcellen hebben namelijk ook voelers voor de goede (SCFAs: alles goed) en slechte (LPS: dit is een noodgeval) stofjes van bacteriën in de darmen. Gut feeling bestaat dus echt.

Een praktische vertaalslag is ook al gauw gemaakt naar varkens. Varkens blijken, als ze hun voer kunnen kiezen, goed aan te voelen wat ze nodig hebben. Een voorbeeld is het onderzoek uit Wageningen waaruit bleek dat een varken met een aminozurentekort zelf kan aanvoelen met welk voertje hij dit kan compenseren.

Wat is de natuur toch slim. Nu nog een telefoonlijn voor de varkens om zelf voer te bestellen.

Karien Koenders
Dierenarts en adviseur gezondheidsprogramma's en veterinair manager van laboratorium Merefelt