Perverse prikkels

De huidige financiële crisis zou het gevolg zijn van dubieus handelen van ons banksysteem. Door het systeem van flinke c.q. buitensporige bonussen bovenop hun salaris, zouden managers en directeuren meer met hun eigen belang bezig zijn dan met dat van hun klanten. Daarnaast zou het banksysteem te veel gestoeld zijn op zogenaamde perverse prikkels.

Daarmee wordt bedoeld dat er bij de financiële dienstverlening, zoals het verstrekken van financieringen en verzekeringen, sprake is van ongewenste prikkels. Als iemand een financieel product verkoopt, ontvangt hij/zij hiervoor een provisie en hoe groter/kostbaarder het product, hoe groter de provisie voor de verstrekker. Dat zou ervoor gezorgd hebben dat mensen te dure financiële producten en misschien wel volstrekt onnodige verzekeringen aan hun broek gesmeerd kregen.

Vaak waren dit ook complexe producten die nauwelijks nog door de mensen begrepen werden. Men ging er destijds gewoon vanuit dat men goed en onafhankelijk geadviseerd werd. Niet dus. De adviseur had namelijk een ander belang, dat van zichzelf.

Opmerkelijk is wel dat hierover in de volle breedte van de samenleving verontwaardiging heerst en dat er overeenstemming is dat hieraan een einde zou moeten worden gemaakt. Ook de politiek buitelt over elkaar heen met plannen om dergelijke praktijken te gaan verbieden of beperken. Een bankenbelasting, inzichtelijke transparante provisies en strengere toezichtregels moeten ervoor gaan zorgen dat het in de toekomst anders gaat.

Iedereen vergeet gemakshalve dat hele hordes mensen voor het kleinste voordeeltje zelfs in IJsland hun geld weg gingen zetten en dat uiteindelijk de burger/consument de opgelegde maatregelen zelf gaat betalen. En daarmee maak ik dan maar het bruggetje naar een ander fenomeen waarbij de samenleving zelf gebruik maakt van persverse prikkels, maar dan omgekeerd.

De retailers willen hun consumenten zo goedkoop mogelijk bedienen en daarbij is schijnbaar alles wel gerechtvaardigd. Hoe goedkoper de supermarkt de producten in de winkel legt, hoe meer deze door de klanten beloond wordt door hogere omzet. Dat dit ten koste gaat van producenten, leveranciers of verwerkers neemt de consument, maar ook de politiek, voor lief. Zolang het hen zelf maar niet negatief raakt. Over dubbele moraal gesproken. Hier heet het dan ineens marktwerking.

Primaire bedrijven worden door deze perverse prikkels gedwongen om steeds goedkoper te produceren. Steeds meer voor steeds minder. Als klap op de vuurpijl is er de laatste jaren ook nog een tendens dat de betalingstermijnen in de keten oplopen en retailers hun uitbreidingen financieren via hun toeleveranciers. En deze moeten weer op een verkapte manier lenen bij hun leveranciers. Zo is de keten zichzelf financieel volledig aan het uithollen. Voor mij is het niet de vraag of maar wanneer de consument ook hiervan de rekening gepresenteerd krijgt.
 

Wyno Zwanenburg
Voorzitter NVV