Nieuwe aanpak voor bestrijding en monitoring ratten en muizen

Veehouders pakken samen met gespecialiseerde bedrijven muizen en ratten in meerdere stappen aan. Ze proberen de muizen en ratten ver van de stallen te houden. Via lokdozen is te controleren of de dieren vlakbij of in de stal komen. Pas als het met vallen niet lukt om ongedierte aan te pakken mag een erkende bestrijder rodenticiden – stoffen die de muizen of ratten doden – gebruiken.

De huidige rodenticiden werken als een anticoagulantia. Na opname stopt een bloeding niet meer, waardoor de dieren sterven. Tegen een aantal van deze anticoagulantia hebben muizen en ratten resistentie ontwikkeld. Daarnaast zijn deze stoffen risicovol voor roofvogels en niet doeldieren omdat de anticoagulantia ophopen als ze die binnenkrijgen door het eten van dode muizen of ratten.

Andere werkzame stof

Vanwege de giftigheid van de anticoagulantia en het optreden van resistentie ontstond er behoefte aan een ander middel. Bayer onderkende dat en begon ruim tien jaar geleden met het zoeken naar een andere werkzame stof. 'Die werd gevonden in de vorm van cholecalciferol, een in de natuur voorkomende werkzame stof', zegt Marcel Nijssen van de divisie Environmental Science van Bayer.

'In een hoge dosering blijkt cholecalciferol in staat muizen en ratten te doden. De werking is daarbij nogal anders dan bij de anticoagulantia. De hoge doses cholecalciferol verhoogt de calciumconcentratie in het bloed, in zachte weefsels en in organen. Die verkalken daardoor (hypercalciëmie). Dat leidt snel tot sterfte van de muizen of ratten.'

De nieuwe werkzame stof cholecalciferol past Bayer toe in Harmonix Rodent Paste. Deze pasta is voorverpakt in een dosering geschikt voor toepassing in een lokdoos. Dat maakt het toepassen gemakkelijker. Omdat cholecalciferol volgens een ander principe werkt dan de anticoagulantia is Harmonix Rodent Paste ook goed inzetbaar als er sprake is van resistentie tegen anticoagulantia.

Minder middel nodig

De snelle werking van Harmonix Rodent Paste betekent dat er minder van de actieve stof nodig is om de aanwezige muizen of ratten te doden. 'Doordat de zachte weefsels verharden, kunnen de muizen en ratten al na een paar dagen nog maar weinig van Harmonix opnemen. Dit is het zogenaamde stop-feeding effect.', legt Nijssen uit.

In veldproeven met een vergelijking met een standaard rodenticide met anticoagulantia is dat duidelijk gebleken. De opname van Harmonix is ongeveer de helft bij hetzelfde resultaat. Het stop-feeding-effect bespaart circa de helft van de gebruikskosten. Door de goede opname van de pasta is er minder verlies van varkensvoer en wordt minder knaagschade veroorzaakt. Daarnaast levert de pasta een veel kleiner risico voor de niet-doeldieren.

'Omdat cholecalciferol een lichaamseigen stof is en bij de gestorven muizen en ratten al is omgezet, levert het veel minder risico's op', stelt Nijssen. 'Als roofvogels of andere roofdieren gestorven muizen of ratten opnemen is er nauwelijks risico op ophoping van cholecalciferol. De roofvogels of roofdieren zouden forse hoeveelheden gestorven muizen of ratten moeten consumeren voor ze risico lopen. Dat is een groot voordeel ten opzichte van de anticoagulantia. Het middel is dus veel minder risicovol voor niet-doeldieren.'

Ook voor monitoring

Bij de ontwikkeling van een nieuw middel is het niet gebleven. Bayer heeft ook naar de totale aanpak van de plaagdieren gekeken. Dat leidde ertoe dat naast een pasta voor het doden van de dieren ook een lokaas is ontwikkeld zonder werkzame stof. Deze pasta draagt de naam Harmonix Monitoring Paste. Met dit lokaas kan gemakkelijk een monitoring worden opgezet. Op meerdere plekken op het bedrijf komen lokdozen met het lokaas te staan.

'Blijkt dat er van de lokpasta wordt gegeten, dan is ook te zien op welke plek er wel of niet wordt gegeten. Zijn er plekken met een hoge opname dan is dat de beste plek om de werkzame stof in te zetten. Eventueel kan er ook een extra voerdoos bij worden gezet. De aanpak is daardoor veel gerichter en efficiënter', legt Nijssen uit.

De Harmonix Monitoring Paste laat muizen en ratten ook aan het lokaas wennen. Pre-baiting noemt Nijssen dat. 'Met name ratten zijn gevoelig voor veranderingen. Ze kunnen eerst wennen aan Harmonix Monitoring Paste. Als ze dat goed opnemen, ga je over op Harmonix Rodent Paste. Het voordeel is dat het lokaas exact hetzelfde smaakt als het middel met de werkzame stof. Ratten en muizen zullen er gewoon van dooreten.'

Meer informatie over de totale aanpak en de nieuwe producten? Lees hier meer.