PIA-vaccinatie brengt rust en resultaat

Op biologische bedrijven zijn de omstandigheden ernaar om varkens met krulstaarten te houden. Couperen van staarten is bij biologische varkens dan ook niet toegestaan. Ondanks de in principe ideale omstandigheden kan er toch staartbijten, oorbijten, ‘belly nosing’ (met de neus duwen in flank en buik) en ander afwijkend gedrag optreden als de gezondheid van de dieren niet optimaal is. Vooral als het aankomt op de darmgezondheid. Dat blijkt wel uit onderzoek dat is uitgevoerd op een biologisch praktijkbedrijf in Duitsland.

Op dit biologische bedrijf zijn normaal gesproken niet of nauwelijks problemen met staartbijten. Gebeurt het wel, dan is dit vaak een enkel dier dat dan apart kan worden gezet.

De varkens hebben zoals gebruikelijk een binnenverblijf met stro, een buitenuitloop en toegang tot graskuil als afleidingsmateriaal. Er is genoeg ruimte om gescheiden lig-, eet- en mestplekken te maken en er zijn voldoende eet- en drinkplekken.

De biggen worden op een leeftijd van acht weken gespeend en verhuizen op een gewicht van ongeveer 27 kilo naar een van vier vleesvarkensstallen. De varkens krijgen normaal gesproken op een gewicht van circa 12 kilo een orale vaccinatie tegen PIA met Enterisol Ileitis. Daar is nu gedurende twee rondes mee gestopt.

Om het effect van het wel of niet vaccineren goed vast te stellen, zijn alle gegevens over het gedrag, de gezondheid, het antibioticagebruik, de groei en de voerconversie van de twee rondes in twee stallen, voorafgaande aan het stoppen met de vaccinatie, exact vastgelegd. Dat gebeurde ook bij de twee rondes waarin de varkens geen PIA-vaccin kregen en vervolgens ook bij twee rondes in twee stallen toen weer werd gestart met vaccineren.

Staartbijten zonder vaccinatie

Het weglaten van de PIA-vaccinatie heeft grote effecten, blijkt uit het onderzoek. Die effecten waren zeven weken na de opleg, bij een gemiddeld gewicht van 45 kilo, goed te zien. De uniformiteit van de varkens nam flink af. Tussen de koppel liepen bleke, dunne varkens met ingevallen flanken. Er was sprake van diarree, oornecrose en oor-, flank- en staartbijten. Volgens de dierenarts heerste PIA. Bloedonderzoek bevestigde dit.

PIA wordt veroorzaakt door de bacterie Lawsonia intracellularis. Deze gaat in de darmwand van het laatste deel van de dunne darm zitten. Die wand wordt vervolgens dikker, waardoor een varken het voer in de darmen minder goed kan verteren en de vrijgekomen voedingsstoffen ook minder goed kan opnemen. Groei en voederconversie gaan hierdoor achteruit. De schade die deze bacterie in de darm aanricht, zorgt voor ongemak en een tekort aan voedingsstoffen. Beide geven aanleiding tot bijtgedrag.

Om de nadelige effecten van de infectie met PIA aan te pakken, was het nodig om een koppelbehandeling met antibiotica bij de niet-gevaccineerde varkens uit te voeren. Dit terwijl het bedrijf normaal gesproken vrijwel geen antibiotica inzet. Met de PIA-vaccinatie was er maar in één stal bij een van de in totaal acht rondes antibiotica nodig bij 4,2 procent van de varkens. Tijdens zeven rondes kregen de varkens dus geen antibiotica.

Diergedrag verbeterd

De koppelbehandeling met antibiotica gaf nog meer aanwijzingen dat PIA de oorzaak was van de bijterij. Tijdens de behandeling verbeterde het gedrag van de varkens flink. Zodra de medicatie niet meer werd gegeven, keerde het negatieve gedrag terug. Vanwege het bijtgedrag was het nodig om veel varkens, zowel daders als slachtoffers, af te zonderen. Aan het einde van de ronde gaf het bijtgedrag zoveel problemen, dat werd besloten om de vleesvarkens vroegtijdig af te leveren.

Zonder de PIA-vaccinatie gingen de resultaten op het proefbedrijf dan ook behoorlijk achteruit. De gemiddelde groei daalde door het weglaten van de vaccinatie met 81 gram: van gemiddeld 930 gram per dag naar een gemiddelde van 849 gram per dag. Die lagere groei kwam mede doordat de varkens op een 9,43 kilo lager slachtgewicht werden afgeleverd als gevolg van het ernstige bijtgedrag.

Een ander groot nadeel van het weglaten van de PIA-vaccinatie is de sterk verhoogde uitval op het varkensbedrijf. Die steeg van gemiddeld 1,24 procent naar 7,06 procent.

Onderzoek van Boehringer Ingelheim bevestigt positieve effecten van vaccinatie

Vaccineren verbetert de gezondheid en daarmee de resultaten van de varkens. Dat is niet alleen in het belang van de dieren en de varkenshouder. Het zorgt er ook voor dat efficiënter wordt omgegaan met grondstoffen, wat de CO2-voetafdruk van de varkensvleesproductie verkleint. Voor FlexCombo, de combinatie van CircoFlex en MycoFlex, heeft Boehringer Ingelheim dat tot in detail laten uitzoeken via een gecertificeerde methode: de Life Cycle Assesment. Bij de productie van deze vaccins wordt 80 procent hernieuwbare energie gebruikt en proceswater zoveel mogelijk hergebruikt.

De grootste verkleining van de CO2-footprint wordt bereikt bij de varkens. Zeventien wereldwijde onderzoeken laten zien dat de groei stijgt met 43,2 gram per dag, de voerconversie daalt met 11 punten en de uitval daalt met 4,17 procent bij de inzet van FlexCombo. Dit levert per honderd afgeleverde vleesvarkens een besparing op van 1.647 CO2-equivalenten (5 procent). Ook wordt 42.826 liter water bespaard (2 procent).

Hoeveel kleiner de CO2-voetafdruk precies wordt met de inzet van Enterisol Ileitis, is niet officieel doorgerekend. Maar gezien de groeiverbetering met 81 gram en de ruim 5 procent lagere uitval, is de verwachting dat dit resultaat minstens gelijk of beter zal zijn.