5 hot issues voor Sharon Dijkma

Waar liggen de kansen voor de varkenshouderij in 2014? Varkens legde issues voor aan staatssecretaris Economische Zaken Sharon Dijksma. “Varkenshouders zijn nog te veel producent. Ze zijn vaak nog te weinig bezig met het vermarkten van hun product.”

1: Prijsvorming – macht van de supermarkt – en de marge voor de varkenshouder
“Vrijheid, blijheid, was heel lang het adagium in de varkenshouderij. Individuele varkenshouders deden zaken op individuele basis met voerleveranciers en varkenshandelaren. Heel anders dan bij voorbeeld in de zuivelsector waarin coöperaties dominant zijn. Maar je ziet dat er nu onder druk van de omstandigheden gezocht wordt naar meer samenwerking in de keten, zowel horizontaal als verticaal. Er zijn al mooie voorbeelden zoals Good Farming Star, Keten duurzaam varkensvlees, Friberne, Heydehoeve, LIVAR.
Er wordt terecht veel gesproken over de vergoeding van kosten van duurzaam produceren. Een eerlijke prijs voor een eerlijk product. Veel varkenshouders lijken er nog van uit te gaan dat verwerkers en supermarkten hiervoor moeten zorgen. Maar er ligt ook een taak en verantwoordelijkheid voor varkenshouders zelf. Varkenshouders zijn nog te veel producent. Ze zijn vaak nog te weinig bezig met het vermarkten van hun product. Door te gaan samenwerken en als groep stabiele ketens te vormen met een supermarkt, een slachterij en wellicht ook nog de voerleverancier. Zo verstevig je als varkenshouder je positie in markt.
Bij stabiele en langdurige ketenrelaties hoort een faire opbrengstprijs. Die prijs voor een kwalitatief hoogwaardig en onderscheidend varkensvleesproduct moet in mijn ogen wel in de markt tot stand komen. De Nederlandse varkenshouderij staat bekend om haar efficiëntie, vakmanschap en innovatiekracht. Dat blijft ook in deze tijd met de grote consumentenwens voor diervriendelijke en milieuvriendelijke productie de sleutel tot succes. Dus varkenshouders, zoek elkaar op, maar ook de partners in de keten. Samen sta je sterker.”

2: De wereldwijd groeiende vraag naar voedsel
“Met een wereldbevolking die naar schatting groeit naar negen miljard mensen in 2050 groeit de vraag naar voedsel enorm. Er is ook een de toenemende vraag naar duurder voedsel, zoals vlees en zuivelproducten. De vlees- en zuivelconsumptie in bijvoorbeeld China zal dankzij de welvarende middenklasse de komende decennia pijlsnel stijgen. De FAO denkt dat wereldvoedselproductie tot 2050 met minstens zeventig procent moet stijgen om negen miljard mensen te kunnen voeden.
Nederland als wereldspeler op het gebied van de landbouw kan een belangrijke rol spelen om dit wereldvoedselprobleem te helpen oplossen. Niet alleen door de export van landbouwproducten en voedsel, maar vooral voor de export van onze landbouwkennis en technologie. Onze landbouw is kampioen in het efficiënt produceren van voedsel met zo weinig mogelijk milieuschade. Ook de varkenssector kan hierin zijn partijtje meeblazen.”

Issue 3: Het werken met concepten
“Nieuwe marktconcepten voor varkensvlees en biggen met toegevoegde waarde voor markt en maatschappij zijn dé uitdaging voor de varkensketen de komende jaren. Omschakeling van aanbodgedreven anonieme bulkproductie naar een vraaggestuurde gevarieerde productie. Ik stel vast dat de partijen in de varkensketen hier steeds meer mee bezig zijn. Een goed voorbeeld is het Varken van Morgen, een gezamenlijke aanpak van landbouwbedrijfsleven, supermarkten en maatschappelijke organisaties. Vanuit een toenemende consumentenvraag nieuwe duurzamere varkensvleesconcepten ontwikkelen. Met extra aandacht voor dierenwelzijn, een verantwoord gebruik van antibiotica en milieu-eisen. Het concept biedt volop kansen voor de sector om afspraken te maken over een eerlijke prijs voor een eerlijk product. Het is nu zaak dat het van de grond komt in 2014. Dat groepen varkenshouders, ketenpartijen en individuele supermarkten gaan samenwerken en concreet invulling gaan geven aan de afspraken. Daar hoort bij het maken van afspraken over faire opbrengstprijzen binnen de kaders van de mededingingswetgeving. Ik roep alle betrokken partijen op om hier een succes van te maken.
Een actieve opstelling van de sector is ook van belang om te voorkomen dat we achter het net vissen. De ontwikkelingen in andere Noordwest-Europese lidstaten, waaronder ons belangrijkste afzetland Duitsland, staan immers ook niet stil. Ook daar vragen supermarkten steeds meer om duurzamer geproduceerd varkensvlees.”

4: Strengere regels voor mestverwerking
“We moeten maatregelen nemen om van ons mestoverschot af te komen. Mestverwerking is daarvoor een belangrijk middel. De verplichting om deel van het bedrijfsoverschot aan mest te verwerken, is ook een kans. Het is een belangrijke stimulans voor de varkensbedrijven om in samenwerking met andere ketenpartijen (veevoerbedrijven, banken, mestverwerkers) tot een structurele en stabiele infrastructuur voor mestverwerking te komen. De uitdaging is om de huidige mestmarkt om te bouwen van een aanbodmarkt naar een vraagmarkt met dierlijke mestproducten die economisch gewaardeerd worden. Dit is niet alleen van belang voor de kostprijspositie van de sector, maar ook om te komen tot een verantwoord hergebruik van mineralen uit dierlijke mest. Dit tegen de achtergrond van steeds schaarser wordende fossiele mineralenvoorraden.
Het bedrijfsleven is aan zet om mestverwerkingscapaciteit te realiseren, die stapsgewijs de komende jaren moet worden uitgebouwd. Er moet nu wel doorgepakt worden. Het kabinet ondersteunt het bedrijfsleven hierbij door in samenwerking met provincies en gemeenten knelpunten bij de vergunningverlening zo veel mogelijk weg te nemen en door het financieel ondersteunen in 2014 van investeringen in mestverwerkingsinstallaties op het varkensbedrijf.”

5: De maatschappelijke acceptatie van de varkenshouders
“Maatschappelijke acceptatie en waardering zijn essentieel voor de varkenshouderij. Als je het hebt over wat we wel noemen de license to produce van de varkenshouderij, dan is er nog een wereld te winnen.
Ik zie dat er binnen de sector diverse activiteiten worden ondernomen die gericht zijn op het vergroten van maatschappelijke waardering. Dat is goed. Zo zijn er meer zichtstallen gekomen. En gaat een aantal boeren op diverse manieren in gesprek met hun omgeving. Dit is een belangrijke eerste stap. Ik denk dat er meer van dergelijke initiatieven nodig zijn om de varkenshouder en de burger in zijn omgeving meer begrip voor elkaar te laten krijgen. Het is heel wenselijk dat de varkenshouderij de dialoog aangaat met zijn omgeving. Weet wat er leeft, wat mensen belangrijk vinden, waar mensen zich zorgen over maken en produceer zo goed als mogelijk overeenkomstig de wensen van de samenleving. Dan groeit het vertrouwen en het draagvlak voor deze sector.”