Zorgvuldig antibioticagebruik

Het gebruik van antibiotica in verpleeghuizen is veel te hoog, dat meldt De Gelderlander. In verpleeghuizen ligt het aantal op 67 doses per dag per duizend bewoners. Huisartsen doen het met 11 doses per dag per 1000 bewoners volgens De Gelderlander veel beter. Hm, ook dit vind ik niet erg laag. Er werd toch zorgvuldig omgegaan met antibiotica bij mensen?

De getallen die De Gelderlander meldt komen uit een rapport van de SWAB, de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid. De stichting volgt het antibioticagebruik in ziekenhuizen en door huisartsen sinds 11 jaar. Verpleeghuizen waren nog niet eerder onderzocht.
In 2012 is het gebruik bij 55 verpleeghuizen vastgelegd met als resultaat 67 doses per 1000 bewoners. De variatie is daarbij enorm: van 3,1 tot 175 doses per dag per 1000 bewoners. Op zich is het wel logisch dat er in verpleeghuizen vaker antibiotica nodig zijn, het gaat immers om een kwetsbare groep hoogbejaarde mensen. Maar de variatie geeft aan dat niet iedere verpleeghuisarts hetzelfde voorschrijfgedrag heeft. Verder blijkt dat vooral breedspectrum antibiotica worden ingezet. Riskant, want die geven eerder aanleiding tot resistentie, maar weer logisch als er geen geld is om gevoeligheidstesten uit te voeren.

Bij huisartsen is het antibioticagebruik in 2012 10,34 per dag per 1000 inwoners en daarmee stabiel ten opzicht van 2011 (10,37 doses/dag/1000 inwoners). Het ligt echter nog wel boven het niveau van 2003. Toen was het 9,86 doses/dag/1000 inwoners.
Lig je in een ziekenhuis dan is het antibioticagebruik veel hoger. Hier is het gebruik 71,3 doses per 100 ligdagen. Omgerekend is dat 0,97 dosis per 1000 inwoners in Nederland, nog steeds het laagste van Europa.

Het SWAB-rapport geeft verder inzicht in de ontwikkeling van resistentie bij ziekteverwekkers. Dat blijkt zorgwekkend: de mate van resistentie blijft maar toenemen. Het is volgens de opstellers van het rapport dan ook noodzakelijk om vaker gevoeligheidstesten uit te voeren, zodat antibiotica gerichter zijn in te zetten. En de inzet van de antibiotica die als laatste redmiddelen gelden moet heel voorzichtig gebeuren.

Het is prettig om te lezen dat de humane sector niet alleen naar de veehouderijsector kijkt, maar ook naar zichzelf. De veehouderijsector is al flink op weg om het antibioticagebruik te verminderen, je zou bijna zeggen dat we het goede voorbeeld geven. Het MARAN-rapport merkt echter op dat er voorheen duidelijk sprake was van overconsumptie om problemen te maskeren. De sector moet dan ook verder op de ingeslagen weg: antibiotica alleen gebruiken om zieke dieren te genezen en ziekten zoveel als mogelijk voorkomen door goed management. Dan blijft het risico van overdracht van resistentie naar de mens heel klein en houden we antibiotica beschikbaar om zieke dieren ook in de toekomst te kunnen genezen.
Want een ding is duidelijk: er komen niet of nauwelijks nieuwe antibiotica en als er al nieuwe antibiotica komen gaan die achter slot en grendel om alleen in noodgevallen bij de mens te worden ingezet.

John Lamers
Redacteur Varkens