Prijs van voedselzekerheid

Oogsten mislukken op grote schaal en meteen gaan de prijzen voor de veevoergrondstoffen als een raket omhoog. Er zit niet veel tijd tussen de eerste geluiden van krapte en de waarschuwingen dat voerprijzen zullen moeten stijgen. Iedereen probeert zich in te dekken om de eventuele gevolgen zo beperkt mogelijk te houden. Op zich niet veel mis mee. Waar het wel mis gaat is in de doorvertaling van de kosten in de uiteindelijke prijs van het eindproduct. Dat is een ongezonde ontwikkeling, zeker bij de productie van voeding. Iedereen in de keten moet een verdienmodel hebben. Kort door de bocht: je moet wat aan elkaar kunnen verdienen. Dat is een universele voorwaarde om zaken te doen. Het vereist dat elke schakel in de keten zijn individuele verantwoordelijkheid neemt en alle schakels samen de totale verantwoordelijkheid. Dat heeft niets te maken met prijsafspraken maar alles met gezond ondernemen.

Voeding noemen we niet voor niets levensmiddelen. Het zijn de middelen om van te leven. Dat was, is en blijft. Het is de vraag hoeveel mensen stil staan bij die primaire levensbehoefte en het belang ervan. We gaan immers gewoon naar de winkel en nemen wat we willen of moeten hebben. Niemand die daar echt over nadenkt. Dat er levensmiddelen zijn, vinden we normaal. Of degene die het maakt, verwerkt of aanbiedt daar een fatsoenlijke vergoeding voor krijgt, lijkt geen punt van discussie. Vergelijk het met brandstof tanken voor je auto. Je gaat naar het tankstation en rekent meteen af. Klaar. Meestal zonder al te veel gemor. Ondanks de schommelende en inmiddels extreem hoge prijzen. Want we willen mobiel zijn.

Met levensmiddelen zoals vlees gaat dat anders. De markt voor levensmiddelen is volwassen. De echte groei is er uit tenzij je marktaandeel van de concurrent kunt afsnoepen. Dat doe je het snelst door aan de prijsknop te draaien. Meer product voor minder geld en je hebt klanten. Het is immers altijd prettig om goedkoper uit te zijn. Daarom loert iedereen overal en altijd naar de prijs en schieten we massaal in een stuip als voeding duurder dreigt te worden. Terwijl we er letterlijk van moeten leven. De waardering voor voeding zijn we kwijt geraakt en die moet terug komen.

Dat we produceren in een open economie met concurrentie is goed. Het houdt iedereen scherp en ondernemend. In een harde markt worden echter steeds hogere eisen gesteld, met schaalvergroting en efficiencyverbetering als noodzakelijk gevolg. De kosten per eenheid product moeten omlaag om een verdienmodel te hebben. Dat botst met het toenemende eisenprogramma van burgers waarvoor investeringen nodig zijn.

Dit is vooral herkenbaar als de vraag naar producten vermindert wat altijd in de zomer het geval is. Het gebeurde recent in juli. Een matige vraag naar varkensvlees en voldoende voorraad. Tegelijk was het aanbod varkens krapper wat leidde tot een ongekende stijging van de varkensprijs in één week met € 0,10 per kilo. Een verhoging die bij de varkenshouders meer dan welkom was maar waardoor een andere schakel in de keten met zijn vingers tussen de deur kwam omdat de vleesmarkt die prijs niet wilde betalen. Voor de keten als geheel is dit een ongezonde situatie. De ervaring leert namelijk dat dergelijke extreme prijsbewegingen tot onrust op de markt leiden.

Vraag en aanbod, open markten, prijsstijgingen van grondstoffen, doorbelastingen van kostenverhogingen in de consumentenprijs, consumentenvertrouwen, economie, maatschappelijk verantwoord ondernemen, verdienmodel, ketensamenwerking. Allemaal hebben ze invloed op elkaar. Een te lange negatieve spiraal - waar dan ook in de keten - gaat gevolgen hebben voor de voedselzekerheid in het algemeen.

Willen we in 2050 9 miljard mensen voedselzekerheid bieden, dan zullen we met elkaar een oplossing moeten vinden. Prijs moet belangrijk blijven, maar belangrijker is nog de waarde en waardering voor elke schakel in de keten en de vergoeding die daar bij hoort. Niet ieder voor zich maar met elkaar. Dat is de prijs van voedselzekerheid.