Varkens met krulstaart: 'Meegaan in een niet te stoppen ontwikkeling'

Als tweedejaarsstudent varkens en pluimvee bij Aeres Hogeschool in Dronten nam Loeffen het initiatief voor een krulstaartensymposium. 'Het is een thema dat op elk boerenerf gaat landen en waar varkenshouders zich in zullen moeten bekwamen. Informatie, expertise en ervaringen delen is nodig om stappen die kant op te zetten. Ook voor mezelf is het een goed leermoment, omdat ik over twee jaar ergens in de productieketen van varkensvlees wil werken. Dan is de sector een flinke stap verder met krulstaarten.'

Zo'n vijftig studenten, varkenshouders en adviseurs namen op 23 april plaats in de Flevolandse collegebanken. Zij lieten zich door vier experts vanuit diverse disciplines bijpraten. Volgens Loeffen was dat een gunstig moment, omdat de drukke maand maart, de Maand van de Krulstaart, achter de rug was. En het was vlak voor het einde van het studieclubseizoen.

Kostprijs

'Daarom heb ik zo'n mooie groep deskundigen bereid gevonden om hun kennis te komen te delen', zegt de uit Wanroij afkomstige student. 'Het liefst had ik hier meer varkenshouders gezien. Aan het houden van krulstaarten zitten veel meer aspecten dan ze beseffen. Naast het aanpassen van praktische zaken en het bedrijfsmanagement, beïnvloedt het de kostprijs van hun dieren.'

Het heeft volgens Loeffen een negatief effect op de concurrentiepositie van Nederland als andere landen in de Europese Unie daar niet in meegaan. 'Dat zet het financieren van varkensbedrijven in een ander daglicht', stelt de Brabander. 'Vandaar dat ik ook blij ben met de bijdrage van Gerard van Dijk, accountmanager Food & Agri bij Rabobank.'

Van Dijk benadrukte tijdens het symposium dat varkenshouders toekomstgericht bezig zijn en investeren in de goede dingen, zoals klimaatneutraliteit, duurzame energie, circulariteit en dierwaardigheid, legt Loeffen uit. 'Financieel gaat het de sector voor de wind. Zelf vind ik het moeilijk met al die stoppers om me heen.'

'Verveling is in elke levensfase van het varken een trigger om te gaan bijten in oren en staarten'

'Goede hokverrijking in de kraamstal, biggenopfokafdelingen en vleesvarkensstallen is een van de factoren om bijtgedrag te voorkomen. Varkens houden van een voorspelbare en comfortabele omgeving, met hun magen gevuld met het juiste voer en schoon, vers drinkwater. Onvoorspelbaarheid, zoals plotse herriebronnen, storingen en gebrek aan iets, is een onderschat probleem.'

'Zijn er bijvoorbeeld meer biggen aan de uier dan de zeug aan functionele tepels heeft, dan wordt bijtgedrag al jong aangeleerd. Als droogvoerbakken een uur leegstaan, de drinkwatervoorziening verstoord wordt of tocht in de hokken langer aanhoudt dan een halfuur, dan zie je dat varkens kunnen veranderen in bijters.'

'Oren en staarten worden zichtbaar beschadigd en de dieren zwiepen flink met hun staarten. Spoor de oorzaak op en verhelp het probleem, maar verstrek eerst extra hokverrijking om rust te creëren. Onrust ondermijnt de dierprestaties.'

Anita Hoofs
Onderzoeker varkens bij WUR

'In de Europese Unie lopen we echt niet voorop in het houden van varkens met lange staarten'

'In landen als Finland, Zweden en Noorwegen zijn varkens met krulstaarten al jaren de praktijk. Ook in Denemarken, Duitsland en Italië is de varkenshouderij daarop aan het voorsorteren. Het vergt een flinke keteninspanning om in 2030 als Nederlandse varkenssector verantwoord te kunnen stoppen met het routinematig couperen van staarten.'

'Bovendien is het een illusie om varkens met 100 procent schadevrije staarten te houden. Op elk bedrijf zal dat leertraject gepaard gaan met vallen en opstaan, maar het doel is helder. Daarom is het delen van kennis en positieve aandacht nodig om samen die krul te verdienen.'

'Met het uitreiken van de GefeliciStaarten in maart, het blijven ontwikkelen van de welzijnschecks, het opleiden van welzijnscoaches en de drie praktische krulstaartroutes voor varkensbedrijven zorgen we ervoor dat het thema op het netvlies van de varkenshouders blijft. Er is volop kennis die met de dag groeit. Ga vooral aan de slag.'

Fleur Bartels
Beleidsmedewerker POV

'Stoppen met staarten couperen is zonder vergoeding economisch niet haalbaar'

'Dit is een van de conclusies in ons rapport ‘Op weg naar ongecoupeerde varkensstaarten in Nederland’ uit mei 2023. De extra kosten voor het houden van varkens met krulstaarten kennen een vrij grote bandbreedte. De situaties tussen varkensbedrijven verschillen enorm, maar de grootste posten die de kostprijs in Nederland verder zullen verhogen, zijn de behoefte aan extra vloeroppervlak, stal- en klimaataanpassingen, arbeid en staartschade.'

'De kosten kunnen oplopen tot wel 26 euro per afgeleverd vleesvarken. Een vergoeding van 10 tot 31 euro per goedgekeurd varken is noodzakelijk, omdat we in onze modelstudie uitgaan van 5 tot 15 procent staartschade. Voor zo’n geleverd dier zal een varkenshouder geen krulstaartenbonus ontvangen. Bij de verschillende Beter Leven-concepten is zoiets wel met elkaar af te spreken binnen een productieketen. Maar krulstaarten zullen de concurrentiepositie van Nederland wel verslechteren.'

Mariël Benus
Economisch onderzoeker bij Wageningen S&E Research