Vijftig tinten roze

Laatst was ik op het varkens innovatiecentrum in Sterksel. Het Landbouw Innovatiefonds Brabant had er een gemengd gezelschap bijeen gebracht. Kunstenaars, sectormensen, wetenschappers en maatschappelijke organisaties spraken over de waarden van onderscheidende concepten in pluimvee, rundvee en varkensvlees. Het slotwoord was helder: kies voor variatie, want alleen variatie helpt je als je vast komt te zitten op het foute gemiddelde.

Variatie is hét: overal zie je het. Iedereen wil zijn eigen stempel drukken, zichzelf onderscheiden en uniek zijn of lijken. Wie zet als eerste dat leuke filmpje op facebook? Wie weet de grappigste reactie te plaatsen? Wie krijgt de meeste retweets op twitter? Ook in dit type blogs is het zaak om vooral persoonlijke verhalen naar boven te brengen. Daarmee onderscheid je je. En juist dan wordt je gelezen.

En niet alleen de social media bewijzen die drang naar eigenheid. Ook de voedsel markt. Neem nou de koffie. Het is echt nog niet zo lang geleden dat de enige keus op koffiegebied was: DE (met spaarpunten) of K&G (zonder). Smaakverschil kwam toen vooral voort uit de grootte van het maatschepje dat de koffiezetter gebruikte.

Nu zijn er winkels vol koffievariaties, workshops koffie proeven, wereldkampioenschappen koffiezetten en krijg ik eens in de drie weken de opdracht van een vriendin mee om in dat speciale koffietentje in Utrecht twee zakken arabica bonen mee te nemen. Ook de supermarktschappen breiden hun koffie assortiment als maar uit. Koffie van dat speciale gebied uit Ethiopie of Nigaragua, of een speciale koffie voor elk moment van de dag. Koffie was de grootste bulkmarkt, maar is de nieuwe wijn.

Het kan dus wel. Van bulk naar diversiteit. Het levert veel op. Maar waarom is het dan tegelijkertijd zo moeilijk? Waar zit toch die blokkade om het voluit op te pakken? Roger Engelberts schreef een vlijmscherpe blog over een bijeenkomst met jonge Brabantse boeren over marktgerichtheid. Ook - of misschien wel juist - de jeugd is terughoudend. Hoe kun je in zoiets nieuws stappen als je baan en bedrijf er vanaf hangen. Beter de zekerheid van minimale marges dan een kans op voortdurende onzekerheid. Als ik kijk naar de investeringen die het vraagt in tijd, geld en energie, dan begrijp ik het ook nog.

Ik wou dat ik dé oplossing had. En dat ik deze in een paar vlijmscherpe woorden, kraakhelder kon neerschrijven. Tegelijkertijd weet ik dat dé oplossing hier dus niet werkt. Uiteindelijk is ook daar ieder weer zelf aan zet. Mooier dan Roger kan ik het niet zeggen: kies ervoor om gekozen te worden. Vind de consument die bij je past en wees die van dienst. Mijn rol? Die zit in het mee-mogelijk maken van duurzamer varkensconcepten. Onderscheidende initiatieven in de spotlight helpen en onze stinkende best doen om ze te verbinden aan consumenten die er ook voor gaan.

Er is niet één weg naar Rome, er zijn er velen. Er is niet een soort varkensproductie, er zijn er minstens vijftig. Als de consument dat gaat zien, is er kans voor onderscheidende varkenshouderij. Laten we er samen voor zorgen dat die tinten te zien zijn: vijftig tinten roze; een sexy varkenshouderij (© Bart Doorneweert).

Onno van Eijk
Senior projectleider Natuur & Milieu