Gemuteerde variant van parvovirus rukt op: 'Vaccin moet erbij passen'

Bij biggen met typische verschijnselen als bolle ogen en huidafwijkingen heeft Royal GD als mogelijke oorzaak een parvovirus gevonden dat oorspronkelijk van vossen komt. Dat liet de gezondheidsdienst in juli weten. Dit staat los van het Porcine Parvovirus (PPV) 1 dat al zestig jaar geleden is ontdekt en het gemuteerde type PPV 1b dat inmiddels steeds vaker voorkomt. Dierenarts Herman Prüst legt uit hoe dit zit en wat de zeugenhouder kan doen.

Kunt u uitleggen wat parvo ook alweer is?

'Het virus is in 1965 ontdekt. Bij de verschijnselen hadden we het toen – en nu overigens nog steeds – over Smedi. Dat staat voor Stillbirth, Mummies, Early Death en Infertility, oftewel doodgeboren biggen, mummies, sterfte van embryo's en onvruchtbaarheid bij de zeugen.'

'Wanneer zeugen vroeg in de dracht besmet raken met het parvovirus, dan sterven de embryo's af en komt die zeug terug. Of een deel van de embryo's sterft en de zeug werpt een kleine toom. Een latere infectie leidt vaak tot mummies van verschillende grootte. Dat komt doordat het virus in de baarmoeder langzaam van big naar big gaat, waardoor ze niet allemaal tegelijk sterven.'

'Wanneer het virus heel laat in de dracht komt, dan zijn er soms alleen doodgeboren biggen. Ook kunnen er zowel mummies als doodgeboren biggen zijn.'

Komt parvo alleen bij varkens voor?

'Nee er zijn parvovirussen bij veel diersoorten. De verschijnselen zijn wel per diersoort anders. Honden hebben vooral ernstige diarreeproblemen, bij katten onderdrukt parvo het immuunsysteem. Als een parvovirus van de ene naar de andere diersoort overgaat, veroorzaakt het doorgaans geen problemen. Het parvovirus van varkens kan de mens niet besmetten.'

Waarom komt het parvovirus zoveel voor?

'Het is een heel klein virus dat zeer resistent is in de omgeving. Daarbij is het heel besmettelijk. Het betekent dat parvo op alle varkensbedrijven wereldwijd aanwezig is en alle varkens ermee in aanraking komen. Wereldwijd zijn er meerdere typen van het virus. PPV 1 komt het meest voor, maar er zijn ook andere typen: PPV 2 tot 8. Die varianten veroorzaken geen ziekteverschijnselen. De enige goede bescherming tegen PPV 1 is vaccinatie. Daarmee voorkom je ziekte, maar je krijgt het virus er niet mee weg.'

En er is dus een parvotype bijgekomen?

'Dat type is al een aantal jaren geleden gevonden. Het werd eerst 27a genoemd, maar dat is inmiddels gewijzigd in type 1b. Het is dus een variant van het meest voorkomende PPV 1. Recente onderzoeken tonen aan dat het parvotype 1b steeds vaker voorkomt. Bij een onderzoek onder 48 bedrijven met vruchtbaarheidsproblemen werd in bijna 30 procent van de gevallen PPV 1b gevonden.'

Wat betekent dat voor een producent van een parvovaccin?

'Voor de productie van een vaccin kies je doorgaans een variant van een virus dat niet zo ziekmakend is en die verzwak je vervolgens nog verder. Het vaccin dat Boehringer Ingelheim heeft ontwikkeld, ReproCyc ParvoFLEX, heeft als basis een andere parvostam. Die staat dichter bij de nu opkomende PPV 1b-variant. Daardoor hebben we een goede bescherming. Tegen de oude PPV1-stammen geeft ons vaccin overigens ook een goede bescherming. Dus ook op dat vlak loop je geen risico.'

Is dat aantoonbaar?

'In Denemarken is een vergelijkend onderzoek uitgevoerd. De helft van de zeugen kreeg de gebruikelijke parvo/vlekvaccinatie. De andere helft van de dieren kreeg als extraatje ReproCyc ParvoFLEX erbij. De zeugen in die laatste groep kregen een kwart levend geboren big meer. De biggen waren ook uniformer, er was minder ondereind en ze waren gemiddeld zwaarder.'

'Op een Pools zeugenbedrijf werd eenzelfde onderzoek uitgevoerd, met in totaal vijftig gelten. Daarbij kreeg de helft dus een extra vaccinatie met ReproCyc ParvoFLEX. Deze gelten produceerden gemiddeld zelfs één big meer.'

Hoe weten zeugenhouders of ze met PPV 1b te maken hebben?

'Je zou een zogeheten 'whole genome sequencing' kunnen laten uitvoeren. Dat is prijzig en het duurt even voordat je de uitslag hebt. Je kunt er ook voor kiezen om een groep dieren te vaccineren met het nieuwe parvovaccin. Als dit effect heeft, kun je ervan uitgaan dat je te maken hebt met de nieuwe variant.'

Meer bewijs voor nieuwe parvovariant

'Inmiddels is het onderzoek verdergegaan en is dit parvovirus ook gevonden in enkele monsters van organen, zoals bijvoorbeeld lever en nieren, en zijn er aanwijzingen dat het zich daarin ook vermeerdert', meldt dierenarts en specialist varkensgezondheidszorg Tijs Tobias van Royal GD. 'Al hebben we nog geen aanwijzing kunnen vinden voor virusvermeerdering in de ogen. En onderzoek of het virus in de huid is te vinden loopt nog.'

Bij een speurtocht naar de oorzaak van ziekteverschijnselen wil je het liefst afwijkend weefsel vinden en daarin de ziekteverwekker kunnen aantonen, stelt Tobias. 'Bijzonder voor het parvovirus bij varkens in het algemeen is dat het vaak wel wordt gevonden in organen, maar dat weefselmonsters zelden duidelijke afwijkingen vertonen. De relatie tussen een infectie en de klinische verschijnselen zijn daarmee minder eenvoudig te leggen. Het achterliggende mechanisme waarom infectie met dit parvovirus tot de oog- en huidafwijkingen in levende dieren zorgt, is daarmee ook nog niet verklaard.'

'Vossenparvo'

In eerste instantie werd bij deze variant gesproken over een 'vossenparvo', omdat deze variant lijkt op een die jaren geleden in uitwerpselen van vossen is gevonden. 'Maar dat betekent nog niet dat het van een vos afkomstig is', benadrukt de dierenarts. 'Het kan ook vanuit de prooidieren van de vos of door bevuiling van de uitwerpselen vanuit de omgeving komen. Wel is deze parvovariant ook aangetoond in uitwerpselen van vossen in Kroatië.'

Het is volgens Tobias te kort door de bocht om van een milde variant te spreken. 'De biggen hebben duidelijke verschijnselen, waar ze zeer waarschijnlijk ook wel enige last van hebben. De varkenshouders melden ook dat deze biggen achterblijven in groei en ze hebben meer slachtbiggen. Bovendien is het nog niet bekend of er langetermijneffecten zullen zijn.'

Na drie tot vier maanden nemen de verschijnselen bij de biggen af in ernst en omvang. Mogelijk omdat het virus zich over het bedrijf heeft verspreid en afweer is opgebouwd. Het virus zal volgens de dierenarts zeker niet zomaar verdwijnen, het is net als andere parvovirussen zeer resistent in de omgeving. 'De verschijnselen kunnen dan ook zeker terugkomen. Mogelijk wel in een mildere vorm.'