Sanering van slachtcapaciteit lijkt ABN AMRO onvermijdelijk

De bank verwacht dat de zuivelsector tot 2030 met 9 procent krimpt. Dat betekent een structurele daling van de melkproductie. Nederland telt nu 52 zuivelfabrieken, maar door de kleinere melkplas zal het aantal fabrieken naar verwachting met drie tot vier afnemen.

ABN AMRO benadrukt dat zuivelverwerkers er alles aan moeten doen om toeleveranciers aan zich te binden en de melktoevoer veilig te stellen. Melkveehouders stappen namelijk sneller over naar een andere verwerker, wanneer ze daar een gunstigere prijs kunnen krijgen. 'Het bedrijf dat de strijd om de melkstroom verliest, gaat de pijn voelen en zal op termijn productie moeten afschalen', waarschuwt de bank.

De afname van de melkaanvoer is niet overal even groot. Boeren die deelnemen aan de stoppersregelingen Lbv en Lbv-plus, zijn vooral geconcentreerd in Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. Toch leidt niet tot problemen bij het verwerken van de zuivel, stelt de bank. 'Het transporteren van melk naar een productielocatie elders in Nederland of net over de grens in Duitsland of België is relatief goedkoop, al kampen deze landen met dezelfde problematiek.'

Impact op varkenssector

Ook de vleessector krijgt harde klappen. ABN AMRO heeft berekend dat het aanbod de komende jaren met 15 tot 18 procent zal afnemen. Vooral de varkenssector wordt zwaar getroffen, terwijl ook de krimp in de melkveehouderij de rundveestapel verkleint. Omdat de helft van al het geslachte vlees in Nederland uit varkensvlees bestaat, is de impact aanzienlijk.

Slachterijen kampen volgens de bank met smalle marges. Ze beschikken vaak over geautomatiseerde, dure productiefaciliteiten en produceren grote volumes op een efficiënte wijze tegen een lage prijs. Daardoor behoren Nederlandse slachterijen tot de grootste vleesexporteurs van Europa.

Door de kapitaalintensieve machines is het niet rendabel om slachtlijnen leeg te laten staan bij een dalend aanbod. Dat zal ertoe leiden dat veehouders een hogere prijs krijgen voor hun dieren, waardoor de marges van de slachterijen nog verder omlaaggaan.

Gevolgen van stoppersregelingen

De Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) zorgde tussen 2020 en 2023 al voor een daling in het aanbod. Vorig jaar lag het totale aantal kilo's geslacht varkensvlees 17 procent lager dan in 2020.

Door de Lbv- en Lbv-plusregelingen zet die dalende trend door. 'Overcapaciteit bij slachterijen ligt op de loer. Sanering van de slachtcapaciteit lijkt daarbij onvermijdelijk', stelt ABN AMRO.

Slachterijen die behalve slachten en uitbenen bijvoorbeeld ook portioneren of voorgaren zijn volgens de bank minder gevoelig voor overcapaciteit. Zij kunnen snel inspelen op veranderende wensen van supermarkten, horeca en consumenten. 'Bedrijven die dichter bij de boer staan en zich vooral richten op slachten, worden harder geraakt dan verwerkers en handelaren verderop in de keten.'

Importeren

ABN AMRO schetst in het rapport (onderaan dit artikel te downloaden) twee manieren om in te spelen op de krimp van de veestapel. Eén optie is het importeren van melk en vlees uit het buitenland, vergelijkbaar met hoe de visserijsector na de inkrimping van de kottervloot te werk ging.

Een tweede optie is het ontwikkelen van hybride producten, waarin dierlijke en plantaardige grondstoffen worden gecombineerd. Vooral jonge, hoogopgeleide consumenten tonen interesse in deze categorie.

Daarnaast kan de verwerkende industrie meer inzetten op toegevoegde waarde in plaats van volume. Voorbeelden hiervan zijn hoogwaardige verwerking, nicheproducten, duurzame concepten, ketenintegratie en de samenwerking met boeren en supermarkten versterken.