Zo waarborg je de kwaliteit van speenbiggen

Bloedarmoede voorkomen

Biggen worden geboren met beperkte ijzerreserves in de lever en krijgen daarom al snel na de geboorte te maken met bloedarmoede door ijzertekort. Dit veroorzaakt groeivertraging, een verminderde immuniteit, verhoogde gevoeligheid voor infecties en verhoogde sterfte. Om deze ongunstige effecten van bloedarmoede te voorkomen, krijgen bijna alle biggen tijdens de eerste levensdagen een ijzerinjectie. Aan het effect van deze standaard ijzerinjectie wordt meestal niet getwijfeld.

Toch is bij controles gebleken dat biggen, ondanks de routinematige ijzerinjectie, aan subklinische of zelfs klinische bloedarmoede kunnen leiden. Bij metingen op 21 Nederlandse varkensbedrijven is gebleken dat 9,7 procent van de gecontroleerde biggen leed aan klinische bloedarmoede. Verder werd bij 40 procent van de biggen een suboptimale ijzervoorziening waargenomen. (1)

Regelmatige controle

Deze resultaten tonen aan dat het belangrijk is om het effect van de ijzerinjectie regelmatig te controleren. Dit kan eenvoudig en snel in de kraamstal plaatsvinden door een dierenarts met een draagbaar HemoCue-meettoestel. Dit apparaat meet het hemoglobinegehalte in het bloed. Voor de meting is slechts één druppel bloed nodig. Deze bloeddruppel kan worden verkregen door een bloedvat in het oor van de big aan te prikken.

Blijkt uit deze controle dat de ijzerinjectie onvoldoende effect heeft, dan dringt zich een onderzoek naar de oorzaak op. Mogelijke oorzaken kunnen zijn:

• Het te laat toedienen van de ijzerinjectie
• Het toedienen van een te lage dosis
• Onnauwkeurige injectie en verliezen door terugvloei
• Slecht functionerende injectiespuiten
• Kwaliteit van het ijzerpreparaat
• Bloedverlies bij de biggen onder andere door navelbloeden

Heeft u twijfels over het effect van de ijzerinjectie of vermoedt u dat er verbetering mogelijk is? Vraag dan een controle aan uw dierenarts of neem contact op met Ceva.

Geboortediarree preventief aanpakken

Tijdens de eerste levensweek zijn biggen bijzonder vatbaar voor darmproblemen. Pas na de geboorte, wanneer de biggen in contact komen met kiemen uit de omgeving en van de zeug, begint de darmflora zich te ontwikkelen. Tijdens dit proces kunnen ze ook in contact komen met ziekteverwekkende kiemen die betrokken zijn bij geboortediarree. Bovendien is het immuunsysteem van jonge biggen zich nog volop aan het ontwikkelen.

Tijdens de eerste levensdagen zijn biggen vooral aangewezen op antistoffen die de ze met de biest van de zeug hebben gekregen. Opname van voldoende kwaliteitsbiest die rijk is aan antistoffen is letterlijk van levensbelang en noodzakelijk om biggen te beschermen tegen geboortediarree. Zeugenvaccinatie is een effectieve methode om de biestkwaliteit van de zeug te verbeteren en biggen beter te beschermen tegen geboortediarree.

Er zijn verschillende zeugenvaccins beschikbaar tegen geboortediarree. De samenstelling ervan en dus ook de ziekteverwekkers waartegen ze beschermen zijn verschillend van vaccin tot vaccin. Keuze van een vaccin dat bescherming biedt tegen de relevante ziekteverwekkers die op het bedrijf aanwezig zijn, is dus belangrijk. Veel varkenshouders vaccineren de zeugen met een vaccin tegen Escherichia coli en Clostridium perfringens type C, twee belangrijke bacteriële oorzaken van geboortediarree.

Meest aangetroffen bacteriële ziekteverwekker Clostridium perfringens type A

Vaak wordt een andere bacteriële ziekteverwekker vergeten, vooral Clostridium perfringens type A. Uit recent gepubliceerd onderzoek (2) blijkt dat deze bacterie vaak wordt aangetroffen bij cases van geboortediarree. In dit onderzoek, waarin de aanwezige ziekteverwekkers werden geïdentificeerd in mestmonsters van 78 gevallen van geboortediarree in Nederlandse zeugenbedrijven, was Clostridium perfringens type A de meest aangetroffen bacteriële ziekteverwekker. De bacterie werd aangetroffen bij 66 van de 78 van de onderzochte gevallen van geboortediarree, ofwel 85 procent.

Darmschade door coccidiose voorkomen

Coccidiose is een darmaandoening die vooral optreedt tijdens de tweede en derde levensweek en wordt veroorzaakt door de parasiet Cystoisospora suis. Een infectie met deze parasiet kan diarree veroorzaken, maar kan ook een subklinisch verloop vertonen. Bij subklinische coccidiose is er wel darmschade, maar treedt er geen diarree op.

Beide vormen van coccidiose hebben een negatieve invloed op de dagelijkse groei. Daarnaast hebben coccidiose-infecties een negatieve impact op de samenstelling van de darmflora.(3) Door de gewijzigde darmflora en de aantasting van het darmslijmvlies zijn biggen die lijden aan coccidiose ook gevoeliger voor andere darminfecties.

De behandeling van biggen tijdens de eerste levensdagen met een middel dat de actieve stof toltrazuril bevat, kan de schadelijke effecten van een coccidiose-infectie voorkomen. Er is keuze tussen twee behandelingsmethodes. Je kunt gebruikmaken van een oraal middel dat in de bek van de biggen wordt toegediend of je kunt gebruikmaken van een injecteerbaar middel dat zowel ijzer als toltrazuril bevat en dat biggen tegelijk beschermt tegen bloedarmoede door ijzertekort en tegen coccidiose.

Conclusie

Een preventieve aanpak van gezondheidsproblemen door bloedarmoede en darminfecties draagt bij aan een betere biggezondheid tijdens de eerste levensweken. Hierdoor groeien biggen beter en bereiken ze een hoger speengewicht. Biggen die bij het spenen in goede conditie en gezondheid verkeren, zullen ook na het spenen optimaal presteren.

• Lees meer over bloedarmoede door ijzertekort:

Zo haal je meer uit de ijzerbehandeling
Hoe controleer je het effect van de ijzerinjectie bij biggen?

• Lees meer over geboortediarree:

Geboortediarree kent vele oorzaken
Geboortediarree aanpakken? Begin met de risicofactoren!

• Lees meer over coccidiose:

Onderzoek naar coccidiose nu mogelijk op mest verzameld met schuursponzen
Welke invloed heeft coccidiose op andere darminfecties?

Bronnen:
(1) Kars-Hendriksen et al. (2021). Field evaluation of haemoglobin (Hb) level and in uence of application method on Hb status in piglets at weaning on Dutch farms. In Abstract Book of the 12th ESPHM Symposium.
(2) Cornelis et al. (2024). Neonatal diarrhea - results of diagnostics performed on Dutch commercial farms over a long period of time. In Abstract Book of 15th ESPHM Symposium and 27th IPVS Congres, Leipzig.
(3) Shrestha et al. Shifts in the fecal microbial community of Cystoisospora suis infected piglets in response to toltrazuril. Front. Microbiol. 11:983. doi: 10.3389/fmicb.2020.00983