Praktische tips voor de aanpak van pleuritis

Een infectie met App wil niet zeggen dat dieren ook ziek zijn. Varkens kunnen besmet zijn met App zonder enige klinische symptomen. Varkens dragen de App-bacterie dan wel in hun neusholten en/of amandelen. Ze zijn daardoor de belangrijkste bron van besmetting tussen koppels en binnen een koppel.

Als geïnfecteerde dragerdieren worden samengebracht met gevoelige dieren, kunnen er plotseling ernstige klinische symptomen ontstaan. Dat geldt ook voor fouten in het management, gelijktijdige infecties met andere ziekteverwekkers, bijvoorbeeld influenza of Mycoplasma hyopneumoniae (M.hyo), en stressomstandigheden. Inzicht in dit principe vormt de sleutel tot de beheersing van pleuritis.

De rol van de zeug in de verspreiding van App

Uit onderzoek blijkt dat geïnfecteerde zeugen hun biggen al in het kraamhok kunnen besmetten vanaf een leeftijd van tien dagen. Besmetting met App-bacteriën tussen varkens gebeurt vooral door direct neus-neuscontact of door aerosoldruppeltjes die over een korte afstand (1 tot 2 meter) worden verspreid.

De meeste zeugen zijn drager van App. Toch zullen niet in alle tomen de biggen door de zeug worden besmet. Biggen hebben bijvoorbeeld een grotere kans om met App geïnfecteerd te raken naarmate ze later worden gespeend. Hoe later er wordt gespeend, hoe meer biggen er bij het spenen besmet kunnen zijn met App. Een langere zoogperiode heeft een positieve invloed op het welzijn van de biggen, maar het kan dus een negatief effect hebben op het App-infectieverloop in bedrijven.

Zo voorkomt u de verspreiding van App

• Jonge zeugen hebben een groter risico op uitscheiding van App en er is dus een grotere kans dat biggen afkomstig van jonge zeugen drager zijn van App. Houd biggen van een toom ook na het spenen zoveel mogelijk bij elkaar. Als dit praktisch niet mogelijk is, zorg er dan minstens voor dat biggen afkomstig van eersteworpszeugen en oudere zeugen van elkaar gescheiden blijven.
• Het mengen van tomen verhoogt het aantal diercontacten en bevordert de verspreiding van App tussen tomen. Voorkom het overleggen van biggen zoveel mogelijk tijdens de kraamtijd. Wanneer er toch biggen moeten worden verlegd, doe dit dan tussen de 24 en 48 uur na de geboorte. Verleg alle biggen het liefst op hetzelfde moment en binnen dezelfde worpgroep. Verleg biggen van eersteworpszeugen bij voorkeur naar andere eersteworpszeugen. Jonge zeugen hebben een grotere kans App over te dragen.
• Zorg voor een strikte scheiding tussen leeftijdsgroepen en tussen besmette en gevoelige diergroepen. Werk steeds all-in-all-out. Door toepassing van het all-in-all-outprincipe komt een afdeling volledig leeg te staan en kan er grondig worden gereinigd en ontsmet. Dit verkleint het risico op besmetting van de dieren in een volgende productieronde vanuit een besmette stalomgeving.

Zo beperkt u App via de aankoop van varkens

Als u gelten of andere varkens koopt van een andere varkenshouderij, loopt u altijd een risico op de introductie van App. Al lijken de dieren gezond, ze kunnen toch drager van App zijn. Ook dieren die geen aantoonbare App-antistoffen in het bloed hebben, kunnen toch zijn besmet. Enkele praktische tips bij de aankoop van varkens:

• Beperk de aankoop van varkens van verschillende herkomstbedrijven. Informeer naar de App-infectiestatus van de bedrijven van herkomst en naar de vaccinatiestatus van de aangekochte dieren. Koop gelten het liefst van bedrijven met een hoge gezondheidsstatus.
• Beperk het aantal keren dat varkens nieuw op uw bedrijf komen. Koop bijvoorbeeld grote groepen gelten van verschillende leeftijden tegelijk.
• Vaccineer gelten tegen App bij aankomst op het bedrijf, als ze op het herkomstbedrijf nog niet (volledig) werden gevaccineerd.
• Houd aangekochte gelten na aankomst op het bedrijf minstens zes weken in quarantaine. Een goede quarantainestal is volledig geïsoleerd van de andere stallen en moet een aparte toegang hebben met een eigen hygiënesluis. Controleer tijdens de quarantaineperiode of de dieren geen ziektesymptomen vertonen of ontwikkelen.

Zorg voor een gezond klimaat

Een slecht stalklimaat leidt tot luchtweginfecties in het algemeen en App in het bijzonder. Besteed dus veel aandacht aan een goede klimaatcontrole en ventilatie. Vooral de concentraties koolstofdioxide (CO2) en ammoniak (NH3) in de stallucht vragen aandacht.

Elke leeftijd van de dieren vraagt om een andere temperatuur. Pas de staltemperatuur hieraan aan. Voorkom grote temperatuurschommelingen, hoge luchtsnelheid (tocht) en een te hoge of te lage luchtvochtigheid. Schakel een klimaatspecialist in als u twijfelt.

Zorg voor de juiste hygiëne

De App-bacterie kan gedurende dertig dagen overleven in water van 4 graden Celsius. Dat geldt dus ook voor App-bacteriën in (de biofilm van) drinkwaterleidingen en drinkwaterbakken. Reinig dus alle plekken waar drinkwater is opgeslagen of een tijdje kan blijven staan. Maak drinkwaterbakjes leeg als u de stal schoonmaakt.

App-bacteriën zijn gevoelig voor de meeste ontsmettingsmiddelen. Onder warme en droge omstandigheden overleven ze niet lang.

Voorkom co-infecties

Heeft u aanhoudende problemen met pleuritis? Onderzoek dan zeker ook of er geen andere luchtweginfecties aanwezig zijn. Andere infecties met luchtwegpathogenen die tegelijk optreden of die de weg vrijmaken voor App, kunnen de gevolgen van een App-infectie verergeren of zelfs uitlokken. Dit werd aangetoond voor infecties met het griepvirus en M.hyo.

In de praktijk blijkt vaak ook dat App-uitbraken milder zijn of verdwijnen wanneer PRRS-infecties onder controle zijn.

Zo zorgt u voor een effectieve vaccinatie

Vaccinaties verhogen de immuniteit voor App. Vaccinatie levert daarom een belangrijke bijdrage tot het beheersen van App. Zo zorgt u voor een juiste vaccinatiestrategie voor uw bedrijf.

• Een App-infectie verschilt sterk van bedrijf tot bedrijf. De aanpak is onder andere afhankelijk van het type App op het bedrijf (serotype), de leeftijd waarop de ziektesymptomen optreden en de mogelijkheden om zaken als het klimaat en het management aan te pakken.
• Ontwikkel dus een bedrijfsspecifieke vaccinatiestrategie en aanpak. Hierin worden de vaccinkeuze, het vaccinatietijdstip en de keuze van de te vaccineren dieren (gelten, zeugen en/of biggen) nauwkeurig vastgelegd.
• Bij biggenvaccinatie kan de aanwezigheid van biestantistoffen verhinderen dat het vaccin goed werkt. Biggen mogen daarom niet op te jonge leeftijd worden geënt.
• Een gelten- en zeugenvaccinatie zorgt voor meer afweerstoffen in de biest en kan er ook voor zorgen dat het aantal App-dragerbiggen vermindert. Ook zo verlaagt u de infectiedruk. Een vaccin met gedode App-bacteriën van hetzelfde App-serotype als er op het bedrijf aanwezig is, is hierbij het meest effectief. In Nederland zijn er nog geen vaccins beschikbaar die voor gebruik bij zeugen zijn geregistreerd.

Zo kan uw dierenarts of Ceva u helpen pleuritis door App aan te pakken

Uw dierenarts en Ceva Santé Animale zijn gespecialiseerd in pleuritis en onderzoek naar besmetting met App en andere ziekteverwekkers. Wilt u pleuritis aanpakken? Vraag hun dan zeker om advies en ondersteuning.

Conclusie

De aanpak van pleuritis veroorzaakt door App is gebaseerd op drie pijlers:

• Reductie van het aantal App-dragerdieren door het beperken van contacten tussen geïnfecteerde dragerdieren en gevoelige dieren.
• Verhoging van de immuniteit door App-vaccinatie.
• Reductie van de risicofactoren zoals gelijktijdige infecties met andere ziekteverwekkers (bijvoorbeeld influenza of M.hyo) en/of stressomstandigheden (bijvoorbeeld slecht klimaat).

Bronnen

• Swine pleuropneumoniae. Marcello Gottschalk, Aug 2020, Servet Editorial, Grupo Assis Biomeda SL.
• Sassu et al. (2017). Transboundary And Emerging Diseases.
• Chiers et al. (2002). Veterinary Microbiology, 88(4): 385-392.
• Gottschalk M (2017). Prevention of the disease caused by Actinobacillus pleuropneumoniae (App); www.pig333.com, gepubliceerd in de sectie 'Practical Experiences in Swine Disease Control'; 10 februari 2017.