Tijd voor stroop in plaats van azijn

Want dit dossier houdt me al meer dan 10 jaar bezig, als bestuurder, practicus en nu nog steeds als voorzitter van het Collectief Praktiserende Dierenartsen en als dierenarts bij Topigs Norsvin. Het succesverhaal in een notendop. Het begon met de afkondiging van een zeer scherp target in 2009: 50% reductie in de eerstkomende jaren en daarna nog verder. Gerda Verburg, weet u het nog? Het doet me ineens wel ergens aan denken.. halvering. Wat zijn we gaan doen? We zijn begonnen met nauwkeurig in kaart brengen van de situatie. Meten is weten, heel belangrijk. Hiervoor zijn databases opgetuigd en er is een onafhankelijke diergeneesmiddelen autoriteit opgericht (de SDa). Dierenartsen geven alle geleverde antibiotica per diercategorie door naar een database. De SDa heeft een ‘benchmark’ gebouwd. Dit is het stoplichtsysteem waardoor iedereen kan zien of hij zich met zijn bedrijf in de gewenste zone (groen) bevindt of niet. Het begon dus met een shock. Velen, inclusief ikzelf, dachten dat het een vrijwel onmogelijke opgave zou zijn. Vervolgens voortvarend aan de slag. De benchmarkwaarden zijn ingebouwd in private kwaliteitssystemen zoals IKB’s en de Geborgde Dierenarts.

Fundamentele zaken

Maar wat is er nou op de bedrijven gebeurd? Veehouders hebben samen met hun dierenartsen en andere adviseurs hard gewerkt aan de reductie van het gebruik. Naast zorgvuldig afwegen van de noodzaak van behandelingen zijn er ook fundamentele dingen gebeurd. We zijn meer en meer aandacht gaan besteden aan goed management. Dit gaat eigenlijk gewoon om de basics zoals een vitale big bij de geboorte, een goede speenleeftijd en -gewicht, het juiste voer op het juiste moment, goed klimaat en huisvesting, hygiëne en looplijnen. Dierenartsen zijn meer en meer onderzoek gaan doen naar de onderliggende oorzaken van problemen, om ziekten preventief aan te pakken. Gezondheid heeft meer en meer een plaats gekregen in het handelsverkeer. Ook is men meer gaan vaccineren met name bij biggen. Buitenlanders vragen meestal of de productie er niet onder heeft geleden. Dat valt nogal mee, cijfers blijven stijgen, en goed management komt gewoonlijk ook de productie ten goede. Wel zijn de gezondheidskosten met name in de zeugenhouderij toegenomen o.a. door de vaccinaties. We zijn dus al heel ver gekomen en in deze fase zijn de pijlen gericht op het reduceren van het aantal structureel ‘rode bedrijven’. Speenbiggen zijn hierbij een gevoelige categorie. Er heerst nu het vertrouwen dat we nog verdere stappen kunnen maken in samenwerking tussen veehouders dierenartsen en andere adviseurs en begeleiders. Dit alles is op zijn Hollands verlopen; door overleg, veel overleg met alle stakeholders. Zonder veel dwang vanuit de overheid, maar vooral door de publiek private samenwerking. Dat is wel een unieke kracht van ons Nederlanders. We praten dan wel veel, soms te veel, maar samen doen we het dan toch maar. En de veehouders en dierenartsen verdienen een grote pluim voor de daadwerkelijke uitvoering van de plannen.

De balans

Zijn er ook mindere kanten? Ja toch wel, en ik die vertel ik ook altijd er bij. Het was, en is nog steeds niet gemakkelijk. Er kan sprake zijn van situaties die niet zomaar op te lossen zijn, van hardnekkige infecties of van diverse omstandigheden waardoor de bedrijfsvoering niet op korte termijn veranderd kan worden. Veehouders en dierenartsen blijven hun best doen. Maar het blijft zoeken naar de balans, want de diergezondheid en het dierenwelzijn mogen niet geschaad worden. Dierenartsen zijn, net als veehouders, terechtgekomen in een grote papierwinkel. Alles moet opgeschreven worden en er mag geen letter verkeerd staan. De angst voor controles en boetes is duidelijk aanwezig bij zowel veehouders als dierenartsen. Dit blijft constante aandacht vragen van belangenbehartigers: wat is noodzakelijk en proportioneel. Hoe bereiken we samen het beoogde doel? Samen gaan we verder, met de overtuiging dat we het kunnen. Want anders dan in 2009, toen we dachten dat het welhaast onmogelijk zou zijn, hebben we inmiddels gezien wat er kan en is de motivatie hoog om verder te gaan met het reduceren van het gebruik van antibiotica. Als we verder gaan met gezond boeren-  en dierenartsenverstand, met toch her en der wat praten en polderen, dan gaan we zeker ook de volgende stappen zetten. Positieve motivatoren, zoals betaling in ketenconcepten, kunnen hierbij erg helpen. Met stroop vangen we immers meer vliegen dan met azijn. Karien Koenders Adviseur gezondheid Topigs Norsvin NL