Jonge bijter blijft bijter

Het onder controle krijgen van oor- en staartbijten is geen gemakkelijke opgave. Het gedrag kan al vanaf de tweede week in het kraamhok starten. “En jong geleerd is oud gedaan, gaat dan zeker op”, zegt onderzoeker Laura Boyle van Teagasc uit Ierland. “Al in het kraamhok moet je de biggen afleiden zodat ze niet gaan sabbelen op oren en staarten.”

Tijdens het EAAP-congres (European Federation of Animal Science) - begin september in Gent - was er een groot aantal lezingen en posters met betrekking tot oor- en staartbijten. Onderzoeker Laura Boyle is voorzitter van de Animal Behaviour Group van de EAAP en vat het onderzoek op dit terrein samen. Vast staat dat er in alle Europese landen aandacht is voor oor- en staartbijten en er de wens is over te gaan naar het houden van varkens met lange staarten. Landbouwminister Carola Schouten heeft nu 2030 als einddatum voor het staarten couperen genoemd. “Varkenshouders moeten zich daarop goed voorbereiden, want het is niet eenvoudig”, zegt Boyle.

Volgens Boyle is vaak niet bekend dat oor- en staartbijten al jong wordt aangeleerd. “Varkens zijn dieren die graag exploreren. Biggetjes van twee weken oud gaan al onderzoeken. En als ze dan niets vinden, gaan ze op de oren en staarten van hokgenoten sabbelen. Dat is dan op dat moment nog niet schadelijk, maar het gedrag dat ze dan aanleren, raken ze nooit meer kwijt.”

Oorbijten onderschat

Bij de gespeende biggen ontstaan vaak wel problemen. De gevolgen van sabbelen op de oren en oorbijten worden daarbij volgens Boyle onderschat. “De gedachte heerst dat oornecrose ook kan ontstaan zonder oorbijten. De bacteriën die oornecrose veroorzaken zijn echter altijd aanwezig. Ze hebben een entreepunt nodig om binnen te komen. De oren moeten dus beschadigd zijn. Sabbelen op de oren kan hiertoe ook al genoeg zijn. De oren worden nat en er komen toch kleine wondjes.”

Het is volgens Boyle niet altijd duidelijk of biggen eerst beginnen met oorbijten of eerst met staartbijten. Wel ziet ze een relatie tussen oor- en staartbijten. “Oorbijten is pijnlijk, zeker als het leidt tot oornecrose. De biggen reageren dan fel op hun hokgenoten. Die bijten dan niet meer in de oren, gaan op zoek naar iets anders en gaan dan staartbijten. En als staarbijten eenmaal is gestart, stopt het niet zomaar.”

Ruimte en hakverrijking

Het is dus nodig om maatregelen te treffen om oor- en staartbijten te voorkomen. Dat begint dan al met hokverrijking voor de zogende biggen in het kraamhok. Daarna blijven maatregelen nodig. Het is geen eenvoudig lijstje waarmee het is te voorkomen. Wel zijn er belangrijke factoren die helpen om oor- en staartbijten te voorkomen. Het begint met het voorkomen van overbezetting in de hokken. “Voldoende ruimte helpt”, zegt Boyle. “Daarnaast is de juiste hokverrijking van belang. De varkens moeten het kunnen manipuleren en afbreken. Een ketting werkt niet. Zachte houten palen, liefst nog met de schors er aan, stro, juten zakken, het kan allemaal helpen.”

Vakmanschap

Het vakmanschap van de varkenshouder speelt een belangrijke rol. Hij zal de varkens goed moeten controleren op tekenen van oor- of staartbijten. Het zal in het begin extra tijd kosten om die signalen te leren herkennen. Daarna hoeft het niet veel tijd te kosten, door aanpassing van de werkwijze. “Geef tijdens de controleronde geschikte hokverrijking, zoals stro, ruwvoer en dergelijke. Tegelijk moet je dan de varkens goed bekijken zodat je ziet of er mogelijk een ziek varken is, of dat je tekenen ziet van oor- of staartbijten. Dan kun je problemen zien aankomen en maatregelen nemen. Zieke dieren behandelen, uit de koppel halen of extra hokverrijking inzetten.”

Betere gezondheid en prestaties

Aanpak van oor- en staartbijten heeft volgens Boyle uiteindelijk positieve effecten. “Als je zorgt voor voldoende ruimte, een goed klimaat en minder stress, dan zal de weerstand van de dieren tegen ziekten verbeteren. Ze blijven gezonder en zullen beter presteren en tegelijk kan het antibioticagebruik verder omlaag. Aanpak van gezondheid en welzijn zijn geen afzonderlijke zaken, alles hangt met elkaar samen.”

Vind meer over dit onderwerp op grouphousenet.eu.