De Hoeve Innovatie: 'Kost verdienen met gezonde varkens'

De varkenshouderij raakt steeds verder verstrikt in een web van regels, tijdrovende vergunningstrajecten en beperkingen. Dat zet druk op de omvang van de sector. De eerste schifting is gemaakt met de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen om geuroverlast in intensieve gebieden terug te dringen. Maar het stikstofdossier, klimaatmaatregelen en dierenwelzijnseisen zullen ook nog hun sporen nalaten.

Met perspectief op een betere verdiencapaciteit in varkensstallen van de toekomst verwachten varkenshouder Hans Verhoeven en directeur Mark van den Eijnden van De Hoeve Innovatie in Valkenswaard de omvang van de sector zoveel mogelijk in de benen te kunnen houden. 'Het is in ons aller belang dat er een gezonde varkensvleesproductieketen in Nederland blijft.'

Is meer verdienen aan varkens realistisch?

Van den Eijnden: 'Jazeker. Op veel vleesvarkensbedrijven wordt de genetische potentie van de dieren niet benut. De groei en voerconversie blijven achter en dat kost geld. Door integraal te kijken naar de omstandigheden waaronder de dieren worden gehouden en een optimaliseringsslag toe te passen, is er veel winst te behalen.'

Verhoeven: 'Alles draait om de gezondheid van de varkens. Als hun longen en slijmvliezen gezond zijn omdat het stalklimaat altijd goed is, ze in optimaal ingerichte hokken worden gehouden en goed voer en schoon water krijgen, dan is er ontzettend veel progressie te boeken.'

Bij elk stalsysteem is toch oog voor diergezondheid?

Verhoeven: 'Dat is lang niet altijd het geval. Varkenshouders hebben bijvoorbeeld te maken met milieuwetgeving waarbij luchtwassers de enige optie zijn en beperkingen zoals de omvang van het bouwblok of de financiering. Daarom zijn bij de bouw van varkensstallen nogal eens concessies gedaan die ten koste zijn gegaan van het dier. In zulke stallen zullen de dierprestaties altijd suboptimaal zijn en zal het niet altijd even soepel lopen.'

Van den Eijnden: 'Daarom moet je het altijd integraal aanpakken en zeker niet op de automatische piloot kiezen voor een end-of-pipeoplossing en het maximaal aantal te houden varkens op een bepaalde bouwoppervlakte. Je moet varkens net als topsporters van alle kanten optimaal faciliteren om ze hun topprestaties te kunnen laten leveren. Terwijl de gezonde dieren met goede verzorging optimaal presteren en tegelijkertijd voldoen aan welzijnsregels en het terugdringen van de emissies, het gebruik van antibiotica en de kostenpost mest. In de Stal van de Toekomst komt dat alles samen.'

Dat stalsysteem staat toch nog niet op de RAV-lijst?

Verhoeven: 'De resultaten van de emissiemetingen komen eind dit jaar naar buiten. Begin volgend jaar staat het stalsysteem met dagontmesting voor de categorieën gespeende biggen en vleesvarkens op de RAV-lijst met de definitieve emissiewaarden. Ook komen we dan met een leaflet met alle ins en outs van ons integrale stalsysteem.'

Van den Eijnden: 'Het interessante is dat het systeem om maximale diergezondheid en prestaties te behalen binnen bestaande stalmuren is te realiseren. Varkenshouders die hun bedrijf klaar willen maken voor de toekomst, ondersteunen wij met kennis over alle systeemdetails en begeleiden we bij vergunningstrajecten, financieringsaanvragen en eventueel zorgen we voor een structurele afzet van hun biggen of vleesvarkens. Ook gaan wij hen coachen in de bedrijfsvoering, zodat ze na de stalaanpassingen werkelijk meer met hun dieren gaan verdienen.'

Willen boeren in beweging komen?

Verhoeven: ' Als je kijkt naar de uitdagingen waar de landbouw voor staat, dan weet je dat er iets moet gebeuren op het gebied van ammoniak, geur, fijnstof en methaan. Het tempo waarin is een politiek beladen onderwerp. In Noord-Brabant is al een deadline voor aangescherpte emissienormen. Ik verwacht dat over een paar jaar dezelfde normen in andere delen van het land worden gesteld. Zet daarom snel het dier weer centraal en durf te kiezen voor een integraal stalsysteem met dagontmesting. Zo'n vernieuwde stal is echt beter.'

Van den Eijnden: 'Met het oog op de kansen die de landbouw kan pakken op het gebied van methaanreductie is het onlogisch om door te gaan met het plaatsen van luchtwassers met centrale luchtkanalen.'

Wat is de belangrijkste boodschap?

Verhoeven: 'We moeten weerbare boeren hebben en een weerbare sector omdat er centen worden verdiend. Dat kan met de Stal van de Toekomst, maar het gaat eigenlijk om het bedrijf van de toekomst. Een integraal stalsysteem aan de man brengen is lastiger dan losse componenten verkopen. Echt maatwerk.'

Van den Eijnden: 'We hebben alles onderzocht van fijnstof, ammoniak en methaanuitstoot tot mest en dierprestaties. Daarover willen we varkenshouders informeren. Op basis van kennis van alle details van ons integrale stalsysteem valt er te kiezen.'

Is er veel mogelijk als de diergezondheid klopt?

Verhoeven: 'Onze vleesvarkens halen 1.100 gram groei per dag en worden geslacht op een gemiddelde leeftijd van 157 dagen. We spenen biggen op een leeftijd van vijf weken. Die wegen dan gemiddeld 10 kilo. We draaien 4,2 rondes per jaar in de Stal van de Toekomst en leveren per zeug per jaar dertig vleesvarkens met gezonde longen af die geen antibiotica nodig hebben gehad en weinig vaccinaties. Dat robuuste dieren met veel weerstand tegen een stootje kunnen, hebben we geleerd van het antibioticaproject van Keten Duurzaam Varkensvlees in samenwerking met onze slachterij Westfort. Dat alles maakt dat wij een gunstige kritische kostprijs hebben op ons gesloten bedrijf met 250 zeugen. Alles draait hier om verdienen aan de varkens en niet om de bedrijfsomvang of veertig biggen spenen per zeug per jaar.'

Van den Eijnden: 'Als alles rond het dier klopt, hoef je niet elke dag tijd te steken in het corrigeren van de omstandigheden om de dieren gezond te houden. Dat is de basis van waaruit we weer verder kunnen werken aan het houden van varkens met lange staarten.'

Is er marktpotentie voor de Stal van de Toekomst?

Verhoeven: 'Bedrijven met vleesvarkens en biggen op droogvoer zijn er genoeg. Als we honderd stallen uit kunnen rusten met het stalsysteem waarbij je het varken zelf weer gaat ruiken, zijn we uit de ontwikkelkosten.'

Van den Eijnden: 'Het systeem is in te passen bij zowel nieuwbouw als verbouw. Maar bij bedrijven met vleesvarkens op brijvoer is het bijvoorbeeld lastig om de gewenste reducties te halen met een 60 procent dichte vloer. Vooral het schoonhouden van de dieren en de hokken vormen dan een grote uitdaging.'

En dagontmesting bij de categorie zeugen?

Verhoeven: 'Daarmee halen we niet de emissiereducties zoals bij de vleesvarkens. Misschien moeten bij zeugen lagere emissienormen worden gesteld om te kunnen ontkomen aan luchtwassers. Bovendien investeren toekomstgerichte zeugenhouders in kraamhokken met vrijloop. Daar moeten we nog op inspelen.'