Zet darmaandoening PIA snel buitenspel

Na coli is PIA de tweede belangrijkste darmaandoening en antibioticavreter bij groeiende varkens in Nederland. De veroorzaker van een ontstoken en verdikte darmwand, Porcine Intestinale Adenomatose (PIA), is de bacterie Lawsonia intracellularis. Deze darmbewoner komt wereldwijd voor op 85 tot 100 procent van de bedrijven met varkens.

Schadepost 3 tot 5 euro

De bacteriën zitten in darmcellen en zorgen lang niet altijd voor grote problemen. De chronische en subklinische vorm van PIA is vaak onzichtbaar. Desondanks zorgen groeiachterstand en verhoogde voerconversie al gauw voor een schadepost van 3 tot 5 euro per vleesvarken. Pas als acute PIA-infectie uitbreekt, wordt schade direct zichtbaar. Kenmerkend zijn bloederige diarree of zwarte mest en plotselinge sterfte bij varkens tussen 4 en 12 maanden leeftijd.

Stresssituaties waarbij de vertering wordt verstoord, zijn de basis voor het ontstaan van PIA. Dat kan een sterk fluctuerende voeropname zijn en/of een onjuiste voersamenstelling. In periodes met tropische temperaturen, zoals in de zomer van 2019, zijn acute PIA-uitbraken talrijker. Mycotoxinen of gisten in brijvoer, gebrek aan hygiëne en het mengen van koppels kunnen eveneens een rol spelen. Beschikbaar komen van onverteerd eiwit in de dikke darm is eveneens een belangrijke trigger voor PIA.

Testen speeksel, bloed of mest

Bij acute PIA kan het stalbeeld overeenkomen met aandoeningen zoals maagzweren, darmdraaiingen, worminfecties, vibrio of salmonella. Of Lawsonia de hoofdrol speelt, wijst onderzoek van speeksel, bloed of mest uit. Biggen vanaf drie weken zijn extra te beschermen met een injectie Porcilis Lawsonia. Vergelijkend onderzoek van MSD Animal Health wijst uit dat een intramusculair vaccin bij PIA-problemen aanzienlijk effectiever is dan een oraal vaccin.

Deense expertise

‘Valt de groei tegen en zitten er meer dan een miljoen Lawsonia-bacteriën in de mest, start dan met vaccineren’, zegt Ken Steen Pedersen, dierenarts bij Ø-Vet en hoogleraar aan de Universiteit Kopenhagen. ‘Verteringsproblemen in de Deense varkenshouderij zijn de afgelopen jaren toegenomen. Het verlagen van het antibioticagebruik en de regelgeving rondom het gebruik van zinkoxide zijn daar debet aan. De rol van Lawsonia is daarom ook belangrijker geworden. Bij gespeende biggen is de PIA-bacterie in 45 procent van de gevallen betrokken bij diarreeproblemen. Vrij worden van die darmbacterie levert voordeel op zoals een flink hogere groei, een betere voerbenutting en een fors lager antibioticagebruik.'

Het is volgens Pedersen een aantal SPF-varkensbedrijven in Denemarken gelukt PIA-vrij te worden. 'Maar binnen twee jaar raakten ze, op een enkel bedrijf na, weer geïnfecteerd. Op die bedrijven sloeg PIA enorm hard toe. Beheersen van de risico’s is daarom mijn advies. En ga niet alleen op de consistentie en kleur van mest af. Bevat een gepoold monster meer dan een miljoen Lawsonia-bacteriën, dan kost dat voer en groei en is vaccinatie al te overwegen.’

Darmaandoeningen verminderen

Bij de SDa houdt Hetty Schreurs, dierenarts en directeur bij Stichting Diergeneesmiddelenautoriteit, zich bezig met het verder verlagen van het antibioticagebruik in de varkenshouderij. 'Uit het gebruik van diergeneesmiddelen bij vleesvarkens blijkt dat de meeste antibiotica ingezet worden om darmaandoeningen te verhelpen. In Online Monitor van GD komen veel vragen binnen over coli én PIA. In het nieuwe PIA-vaccin zie ik een middel om de darmen gezond te houden. Ook al is de werking ervan niet exact bekend, het geeft op bedrijven met PIA-problemen goede resultaten. Het helpt dieren gezond te houden waardoor het antibioticagebruik verder zal dalen.’